Şehir içi trafiğin artmasıyla birlikte otomatik vitesli araçlar her geçen gün daha fazla tercih ediliyor. Ancak manuel vites döneminden kalan bazı alışkanlıklar, modern ve hassas şanzıman sistemlerinde binlerce liralık arızalara yol açabiliyor. Özellikle aracı park ederken yapılan tek bir hata, otomatik şanzımanın ömrünü ciddi biçimde kısaltıyor.
Otomatik şanzımanlar neden daha hassas
Günümüz otomobillerinde kullanılan tork konvertörlü, çift kavramalı (DSG, EDC) ve benzeri otomatik şanzımanlar, sürüş konforu sağlarken doğru kullanım gerektiriyor. Yanlış alışkanlıklar, şanzıman içindeki kilit mekanizmasına aşırı yük bindirerek zamanla vuruntu, sert geçiş ve dişli hasarı gibi sorunlara yol açıyor. Sanayi sitelerinde görülen birçok pahalı arızanın temelinde, yanlış park etme sıralaması yer alıyor.
“P” modu bir fren değildir
Sürücülerin en büyük yanılgısı, vites kolundaki P (Park) konumunun aracı sabitleyen bir fren sistemi olduğunu düşünmesi. Oysa P modu, şanzımanın çıkış miline giren küçük bir kilit dişlisi sayesinde tekerleklerin dönmesini engeller. Araç durur durmaz vitesi P’ye alıp ayağı frenden çekmek, aracın tüm ağırlığını bu küçük metal parçaya bindirir.
Özellikle rampa veya hafif eğimli zeminlerde bu yük katlanarak artar. Sonuç olarak vites kolunda sertleşme, alt kısımdan gelen metalik sesler ve zamanla şanzıman arızaları ortaya çıkar.
Doğru park etme sıralaması hayati önem taşıyor
Otomatik şanzımanı korumanın altın kuralı oldukça basit ama çoğu sürücü tarafından ihmal ediliyor. Uzmanların önerdiği doğru sıralama şu şekilde:
Aracı ayak freniyle tamamen durdurun.
Vitesi önce N (Boş) konumuna alın.
Ayağınız frendeyken el frenini çekin.
Ayağınızı ayak freninden yavaşça çekin ve aracın yükünün el frenine binmesini sağlayın.
Tekrar frene basarak vitesi P (Park) konumuna alın ve kontağı kapatın.
Bu yöntem, şanzımanın yük altında kalmasını önleyerek şanzıman ömrünü yıllarca uzatıyor.
Yokuşlarda risk katlanıyor
İstanbul, Ankara gibi eğimli yolların yoğun olduğu şehirlerde bu hata çok daha pahalı sonuçlar doğurabiliyor. Aracı doğrudan P’ye almak, yerçekimi etkisiyle kilit dişlisine yüksek tork bindiriyor. 2025 yılı itibarıyla ortalama bir binek aracın şanzıman revizyon maliyeti 80 bin TL ile 150 bin TL arasında değişiyor. Oysa birkaç saniyelik doğru park alışkanlığıyla bu masrafın önüne geçmek mümkün.
Kırmızı ışıkta “N”ye almak gerekli mi
Otomatik vites kullanıcılarının sık sorduğu sorulardan biri de kırmızı ışıkta vitesi N konumuna almanın gerekip gerekmediği. Kısa süreli duraklamalarda sürekli D-N-D yapmak, vites mekanizmasını gereksiz yere yıpratabiliyor. Ancak 30–40 saniyeden uzun beklemelerde vitesi N’ye alıp el frenini çekmek, özellikle çift kavramalı şanzımanlarda balata ısısını düşürerek ömrü uzatabiliyor.