Türkiye'nin dört bir yanındaki besicilerin ve et endüstrisinin aylardır endişeyle takip ettiği şap hastalığı krizinde, tünelin ucunda ışık göründü. Tarım ve Orman Bakanlığı, ülke genelinde yürütülen kapsamlı aşılama kampanyasının olumlu sonuçlar vermeye başlamasıyla birlikte, kritik bir eşiği aşan illerde hayvan pazarlarının yeniden faaliyete geçtiğini açıkladı. İlk kez 1965 yılından bu yana görülen SAT-1 serotipine karşı geliştirilen yerli aşıların sahada etkin bir şekilde uygulanmasıyla salgının yayılım hızının büyük ölçüde kontrol altına alınması, ekonominin can damarlarından olan hayvan pazarları için kilitleri açan anahtar oldu. Bu gelişme, özellikle yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde hem hayvan yetiştiricileri hem de tüketiciler için umut verici bir adım olarak değerlendiriliyor.
Pazarlara dönüş: Sessizlik yerini pazarlığa bırakıyor
Aylardır süren sessizlik ve belirsizlik, yerini yeniden hayvan seslerine ve pazarlık telaşına bırakmaya başladı. Şap hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirler kapsamında ülke genelinde hayvan hareketleri kısıtlanmış ve tüm hayvan pazarları süresiz olarak kapatılmıştı. Bu karar, hastalığın kontrolü için zorunlu olsa da, özellikle geçimini hayvancılıkla sağlayan on binlerce aile için ciddi bir ekonomik dar boğaz anlamına geliyordu. Hayvanlarını satamayan, sürülerini yenileyemeyen ve nakit akışları duran besiciler, büyük bir endişe içinde salgının bitmesini bekliyordu. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın son açıklaması, işte bu zorlu bekleyişin sona erdiğinin ilk müjdesi oldu. Aşılama çalışmalarında %85 başarı oranının yakalandığı illerden başlayarak pazarların yeniden açılması, sektördeki çarkların yeniden dönmeye başlaması demek. Bu karar, sadece hayvan alım satımını değil, aynı zamanda yem, veterinerlik hizmetleri ve nakliye gibi onlarca alt sektörü de olumlu yönde etkileyecek bir domino etkisi yaratma potansiyeli taşıyor.
Yerli aşıyla gelen başarı: 13 milyon dozluk dev operasyon
Bu olumlu gelişmenin arkasında, Türkiye'nin kendi imkanlarıyla yürüttüğü devasa bir sağlık operasyonu yatıyor. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, ülkemizde yaklaşık 60 yıldır görülmeyen SAT-1 tipi şap virüsüne karşı, bakanlığa bağlı Şap Enstitüsü'nün rekor bir sürede yerli aşı geliştirdiği ve üretime başladığı vurgulandı. Salgının ilk tespit edildiği andan itibaren başlatılan kriz yönetimiyle, bugüne kadar 12 milyon 450 bin doz aşının üretilerek sahaya sevk edildiği belirtildi. Ağustos ayının sonuna kadar bu rakamın 13 milyon 750 bin doza ulaşacağı ifade edildi. Bu, sadece bir hastalığa karşı değil, aynı zamanda Türkiye'nin gıda arz güvenliğine ve hayvancılık ekonomisine yönelik büyük bir tehdide karşı verilen mücadelenin de bir göstergesi. Üretilen milyonlarca doz aşı, veteriner hekimler ve sağlık personeli tarafından ülkenin en ücra köşelerine kadar ulaştırılarak, büyük ve küçükbaş hayvanların salgına karşı bağışıklık kazanması sağlandı. Pazarların yeniden açılabilmesi, bu devasa aşılama operasyonunun bir başarısı olarak kayıtlara geçti.
İlk adım trakya ve doğu'dan, şimdi sıra iç anadolu ve karadeniz'de
Bakanlık, hayvan pazarlarının açılma sürecini kademeli bir takvimle yürütüyor. Hastalık riskinin en aza indirildiği ve aşılama oranlarının hedeflenen seviyeye ulaştığı bölgeler önceliklendiriliyor. Bu kapsamda ilk olarak geçtiğimiz hafta, Trakya'nın tarım ve hayvancılık merkezleri olan Edirne, İstanbul, Tekirdağ, Çanakkale ve Kırklareli ile salgının ilk görüldüğü bölgelerden olan Hakkari ve Van'daki hayvan pazarları faaliyete geçmişti. Bu yedi ilde durumun kontrol altında olduğunun görülmesinin ardından, bu hafta itibarıyla normalleşme adımı çok daha geniş bir coğrafyaya yayıldı. Aşılama oranının %85'in üzerine çıktığı İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerindeki 17 il daha listeye eklendi. Çorum, Çankırı, Niğde, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat, Kırıkkale, Ankara, Amasya, Bolu, Düzce, Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu ve Sinop'ta da bu hafta başından itibaren hayvan pazarları yeniden açıldı. Böylelikle toplamda 24 ilde hayat normale dönerken, Bakanlık aşılamadaki başarı oranları arttıkça diğer illerdeki pazarların da hızla açılacağının sinyalini verdi.
Bakanlıktan 'dezenformasyon' uyarısı: 'Aşı hastalık yayıyor' iddiası asılsız
Tarım ve Orman Bakanlığı, salgınla mücadele sürecinde kamuoyunda yayılan bazı asılsız iddialara karşı da sert bir duruş sergiledi. Yapılan açıklamada, kriz dönemlerinde ortaya atılan ve halkı paniğe sevk etmeyi amaçlayan dezenformasyon faaliyetlerine karşı vatandaşlar uyarıldı. Özellikle sosyal medyada ve bazı mecralarda dile getirilen "Şap aşısının kendisi hastalığı yayıyor", "Aşılar etkisiz, salgın durdurulamıyor", "Hastalık nedeniyle et ve süt fiyatları fahiş oranda artacak" ve "Kırmızı et tedariki bitecek" gibi iddiaların tamamen asılsız olduğu net bir dille ifade edildi. Bu tür iddiaların, yürütülen başarılı mücadeleyi gölgelemeyi ve piyasada spekülasyon yaratarak haksız kazanç elde etmeyi amaçlayan bilinçli bir karalama kampanyasının ürünü olduğu vurgulandı. Bakanlık, aşıların uluslararası standartlarda ve son derece güvenli olduğunu, salgının kontrol altına alınmasında en etkili aracın aşı olduğunu ve ülkenin et ve süt tedarikinde herhangi bir sıkıntı bulunmadığını belirtti.
Gözler kurban bayramı ve et fiyatlarında
Hayvan pazarlarının yeniden açılması, gözleri kaçınılmaz olarak yaklaşan Kurban Bayramı'na ve et fiyatları üzerindeki olası etkilerine çevirdi. Hayvan pazarlarının kapalı kalmaya devam etmesi durumunda, Kurban Bayramı öncesinde kurbanlık hayvan arzında ciddi sıkıntılar yaşanabileceği ve bunun da fiyatları rekor seviyelere taşıyabileceği endişesi hakimdi. Şimdi pazarların kademeli olarak açılması, arzın artmasını ve piyasanın dengelenmesini sağlayarak bu endişeleri büyük ölçüde hafifletti. Besiciler, ellerindeki hayvanları pazarlara çıkararak bayram öncesi ihtiyaç duydukları nakde ulaşma fırsatı bulacak. Vatandaşlar ise daha fazla seçenek arasından bütçelerine uygun kurbanlık bulma imkanına kavuşacak. Ancak yine de sektör temsilcileri, salgın sürecinde artan yem ve diğer girdi maliyetlerinin fiyatlar üzerinde bir miktar baskı oluşturabileceğini, ancak pazarların açılmasının spekülatif fiyat artışlarının önüne geçeceğini belirtiyor. Önümüzdeki haftalar, hem kurbanlık piyasasının nasıl şekilleneceğini hem de sofralara yansıyan etiket fiyatlarının seyrini görmek açısından kritik olacak.