Türkiye, sosyal devlet ilkesini güçlendirecek çığır açıcı bir destek mekanizmasını uygulamaya koymaya hazırlanıyor. Uzun süredir kamuoyunun gündeminde olan ve "Vatandaşlık Maaşı" adıyla anılan bu düzenleme, aslında Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi'nin temelini oluşturuyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın ortaklaşa yürüttüğü çalışmalarla şekillenen bu modelin ana amacı, hiçbir hanenin gelir düzeyinin, asgari geçim standardının altına düşmemesini garanti altına almak.
Söz konusu maaş, bireylere koşulsuz bir temel gelir sunmaktan ziyade, ailenin toplam gelirini belirlenen asgari seviyeye tamamlamayı öngören bir "fark ödemesi" sistemi olarak işleyecek. Bu sistemle dar gelirli vatandaşların yaşam kalitesini yükseltmek ve gelir eşitsizliğini en aza indirmek hedefleniyor.
Uygulama, haneler için yıllık olarak güncellenecek, belirli bir "gelir eşiği" belirleyecek. Bu eşik, refah seviyesini korumak için gerekli olan asgari geçim tutarını temsil edecek.
Maaş Hesaplama Prensibi:
-
Belirlenen Gelir Eşiği: Örneğin, bu sınır 20.000 TL olarak tayin edilirse.
-
Hanenin Mevcut Geliri: Bir ailenin aylık toplam kazancı 16.000 TL ise.
-
Vatandaşlık Maaşı: Devlet, aradaki 4.000 TL'lik farkı aileye düzenli olarak aylık ödeme şeklinde yapacak.
Eğer ailenin hiçbir geliri yoksa, sistem iş bulana kadar belirlenen bu asgari geçim tutarını tam olarak aileye bağlayacak. Bu yaklaşım, sadece yoksullukla mücadele etmekle kalmıyor, aynı zamanda sosyal yardımları daha adil ve kapsayıcı bir zemine oturtuyor.
Peki, Vatandaşlık Maaşından Kimler Faydalanabilecek? Kriterler Neler Olacak?
Vatandaşlık Maaşı uygulamasından faydalanacak kesim, ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve hanede kişi başına düşen aylık geliri, net asgari ücretin üçte birinin altında kalan aileler olacak. Bu durum, maaşın temel bir hak değil, gerçekten ihtiyaç sahibi hanelere odaklanan bir destek mekanizması olduğunu gösteriyor.
Bu destek programının odağında, özellikle ekonomik olarak kırılgan gruplar yer alıyor:
-
Düşük Gelirli Haneler: Hane içinde kişi başına düşen geliri belirlenen kritik seviyenin altında olanlar.
-
İşsiz ve Çalışamayacak Durumda Olanlar: Özellikle ailede çalışabilecek durumda kimsenin bulunmadığı haneler, iş gücüne katılım teşvik edilene kadar desteklenecek.
-
Sosyal Güvencesi Olmayanlar: Herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olmayan ve ihtiyaç sahibi olduğu tespit edilen vatandaşlar.
-
Dezavantajlı Gruplar: Engelliler, yaşlılar ve diğer mevcut sosyal yardım programlarının kapsamındaki bazı ihtiyaç sahipleri de entegre bir yapıda bu sistemden yararlanabilecek.
Vatandaşlık Maaşı Ne Zaman Başlayacak ve Pilot Uygulama Hangi Bölgeleri Kapsayacak?
Sosyal yardım alanında bir dönüm noktası olarak görülen Vatandaşlık Maaşı uygulamasının hayata geçirilmesi için geri sayım başladı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın planlamasına göre, uygulamanın 2026 yılı itibarıyla faaliyete geçirilmesi hedefleniyor.
İlk aşamada, sistem hemen tüm Türkiye geneline yayılmayacak. Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi, belirlenecek bazı illerde pilot uygulama olarak test edilecek. Bu pilot uygulama süreci, sistemin etkinliğini, olası aksaklıklarını ve faydalarını analiz etmek için kritik öneme sahip.