Aort anevrizması, vücudun en büyük atardamarı olan aortun, normal çapının 1,5 katından fazla genişlemesiyle karakterize olan ciddi bir damar hastalığıdır. Aort, kalpten çıkan ve tüm vücuda oksijenli kan taşıyan temel damardır. Anevrizma, aort duvarındaki zayıflamanın sonucunda balonlaşma şeklinde oluşur ve genellikle karın (abdominal aort anevrizması) veya göğüs bölgesinde (torasik aort anevrizması) meydana gelir.
Aort anevrizmaları uzun süre hiçbir belirti vermeyebilir. Ancak anevrizmanın yırtılması veya damar duvarında ayrılma (diseksiyon) olması halinde ani ve şiddetli sırt, karın veya göğüs ağrıları yaşanabilir. Bu durum, kalp kriziyle karıştırılabilen fakat çok daha ölümcül seyredebilen bir tablodur.
Belirtiler ve risk faktörleri
Çoğu aort anevrizması belirti vermez ve rutin kontrollerde veya başka nedenle çekilen görüntüleme tetkiklerinde tesadüfen saptanır. Diseksiyon ya da yırtılma geliştiğinde ise şu belirtiler ortaya çıkabilir:
-
Ani ve şiddetli göğüs, sırt veya karında ağrı
-
Bayılma, tansiyon düşüklüğü
-
Nefes darlığı
-
Terleme, soğukluk hissi
Önemli risk faktörleri arasında ileri yaş, hipertansiyon, damar sertliği, sigara kullanımı, genetik yatkınlık, kolesterol yüksekliği ve erkek cinsiyet bulunur.
Aort anevrizması ölüm riski nedir?
Aort anevrizmasının en ciddi komplikasyonu yırtılma veya diseksiyon (damar duvarının açılması) gelişmesidir. Özellikle aort diseksiyonu, aniden gelişen ve hayati tehlikeye yol açan bir durumdur. Ani başlayan, sırt ya da göğüs bölgesinde şiddetli ağrı ile kendini gösterebilir. Yırtılan aorttan ani ve yüksek miktarda kanama olabileceği için, çok kısa sürede şok ve ölüm gelişebilir.
Tıbbi verilere göre aort diseksiyonu vakalarının yaklaşık %40'ı ani ölümle sonuçlanır. Diğer hastalarda ise hızlı ve etkili müdahale, hayat kurtarıcı olabilir. Tedavi şansı, yırtılmanın tipi, yayılımı ve hastaneye ulaşma hızı ile yakından ilişkilidir.
Tedavi ve korunma yolları
Aort anevrizmasının tedavisi, anevrizmanın yeri, büyüklüğü ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Küçük ve belirti vermeyen anevrizmalarda düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir. Ancak belirli bir çapa ulaşan ya da yırtılma riski taşıyan anevrizmalarda acil cerrahi müdahale hayati önem taşır.
Cerrahi tedavi, açık ameliyat veya endovasküler (damar içi) stent uygulaması şeklinde olabilir. Risk faktörlerinden korunmak için, tansiyonun kontrol altında tutulması, sigaradan uzak durulması, kolesterol seviyesinin düşürülmesi ve düzenli doktor kontrolü önerilir.
Kimler risk altında?
-
60 yaş üstü bireyler
-
Yüksek tansiyon hastaları
-
Sigara kullananlar
-
Aile öyküsünde aort anevrizması bulunanlar
-
Damar sertliği ve kolesterol yüksekliği olanlar
Bu gruplarda, hiçbir belirti olmasa bile düzenli kontroller yaşamsal önem taşır.
Aort anevrizması, erken dönemde teşhis edilip önlem alınmadığında ölüm riski çok yüksek olan bir hastalıktır. Ani sırt veya göğüs ağrısı gelişen kişilerin, zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gereklidir.
