Milyonlarca çalışanın gözü, yılın son günlerinde yapılacak asgari ücret zam görüşmelerine çevrilmiş durumda. İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerini bir araya getirecek toplantılar, asgari ücretin yeni rakamını belirleyecek. Özellikle enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönemde ücret artışına yönelik beklentiler artarken, masadaki tartışmalar şimdiden dikkat çekiyor.
Bu yıl, asgari ücrette ‘tek zam’ politikası uygulanmış ve ikinci zam talepleri reddedilmişti. Temmuz ayında gündeme gelen enflasyon iyileştirme beklentileri ise sonuçsuz kalmıştı. Hükümet, ücret artışlarının enflasyonu tetikleyebileceği endişesini dile getirmişti.
İşçi ve işverenin beklentileri farklı
Aralık ayında başlayacak zam görüşmelerinde işçi kesimi, enflasyon ve alım gücü kayıplarını telafi edecek bir artış talep ediyor. Siyasi çevrelerde ise asgari ücretin 30 bin TL seviyesine çıkarılması konuşuluyor. Ancak işverenler, %25’in üzerinde yapılacak bir artışın işletmeler üzerindeki maliyetleri artıracağı ve iş gücü piyasasını olumsuz etkileyebileceği görüşünde.
İleriye dönük zam beklentileri gündemde
Geçen yılın ‘tek zam’ tartışmaları bu kez yerini, ‘ileriye dönük zam beklentileri’ konusuna bıraktı. Sosyal politika uzmanları, yüksek enflasyonun sorumluluğunun ücret artışlarına bağlanmasını eleştirirken, bu durumun çalışanların yoksullaşmasını hızlandırdığına dikkat çekiyor.
Birgün Gazetesi’ne konuşan Sosyal Politika Uzmanı Doç. Dr. Denizcan Kutlu, “Asgari ücret artık ortalama ücret halini almış durumda. Bu eğilim, önlem alınmazsa daha da güçlenecek” diyerek önemli bir noktaya dikkat çekiyor.
Avrupa’da asgari ücret karşılaştırması
2023 yılı itibarıyla Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında asgari ücretin en düşük olduğu ülkelerden biri olmaya devam ediyor. Türkiye’den daha düşük asgari ücret uygulayan ülkeler arasında Makedonya, Arnavutluk, Bulgaristan ve Sırbistan bulunuyor.
Avro cinsinden asgari ücretin yıllık artış hızına bakıldığında, Türkiye’nin son 10 yılda yalnızca %1,6 oranında bir yükseliş gösterdiği görülüyor. Aynı dönemde Romanya’da %12,9, Litvanya’da %11,2 ve Bulgaristan’da %9,7’lik artışlar kaydedildi.
“Asgari ücret bir yoksulluk ücreti haline geldi”
Doç. Dr. Denizcan Kutlu, Türkiye’de asgari ücretin, çalışanların yaşam standardını belirleyen bir ölçüden ziyade yoksulluk sınırına işaret eden bir gösterge haline geldiğini ifade ediyor. Kutlu, asgari ücretin çevresinde toplanan geniş bir ücret grubu bulunduğuna dikkat çekerek, “Bu ücretler, çalışanların yaşam koşullarını asgari düzeyde tutuyor. Sosyal devlet ilkesi zayıfladı ve çalışan yoksullar, büyük bir ekonomik baskı altında yaşam mücadelesi veriyor” diyor.
