Black Friday, ABD’de Şükran Günü’nün hemen ardından, kasım ayının dördüncü cuma günü başlayan bir alışveriş geleneği olarak doğdu. İlk kez 1950’lerde kayıtlara geçen bu terim, başlangıçta işçilerin hastalık bahanesiyle işe gitmemesini ifade ediyordu. Ancak zamanla alışveriş yoğunluğunu tanımlamak için kullanılmaya başlandı. Philadelphia polisinin, yoğun kalabalık nedeniyle bu ifadeyi popüler hale getirdiği biliniyor.
Türkiye'deki farklı isimlendirme
Türkiye'de Black Friday, doğrudan çevrilmesi yerine daha olumlu çağrışımlar yapan isimlerle anılıyor. "Efsane Cuma", "Müthiş Cuma" ve "Şahane Cuma" gibi ifadeler, kampanya döneminde sıkça kullanılıyor. Özellikle muhafazakâr kesimler, bu indirim günlerini "Ak Cuma" olarak adlandırmayı tercih ediyor.
Son yıllarda Türkiye'deki e-ticaret platformları, bu etkinlikleri sadece tek bir güne değil, kasım ayı boyunca süren indirim kampanyalarına dönüştürdü. Bu durum, tüketici harcamalarını artırarak sektörde hareketlilik yaratıyor.
Küreselleşmenin etkisi
ABD’de doğan bu gelenek, zamanla Hindistan’dan Meksika’ya kadar geniş bir coğrafyada benimsenmiş durumda. İngiltere’de 2010’dan itibaren yoğun şekilde pazarlama stratejilerine dahil edilen Black Friday, Amazon gibi büyük firmaların uluslararası operasyonlarıyla daha da büyüdü.
Online alışverişin yaygınlaşmasıyla birlikte, bu etkinliğe “Cyber Monday” adı verilen başka bir indirim günü daha eklendi. Özellikle dijital platformlar, bu kampanyalarla tüketicilerin ilgisini canlı tutmayı başarıyor.
Ekonomiye ve tüketici davranışlarına etkisi
Black Friday, ekonomik açıdan hem olumlu hem de tartışmalı etkiler yaratıyor. Salesforce’un yaptığı bir araştırmaya göre, 2022 yılında dünya genelinde 70,9 milyar dolarlık çevrim içi alışveriş gerçekleşti. Türkiye’de de bu dönemde hem yerel hem uluslararası markalardan yapılan alışverişlerde ciddi bir artış gözleniyor. Ancak bazı indirimlerin gerçekte yanıltıcı olabileceği konusunda tüketiciler uyarılıyor.
Uzmanlar, tüketicilerin fiyat karşılaştırması yaparak alışverişlerini daha bilinçli şekilde gerçekleştirmelerini öneriyor. Örneğin, gerçek indirim oranlarını takip etmek için çeşitli fiyat takip uygulamalarından yararlanılabiliyor.
Tüketicilere öneriler
Uzmanlar, Black Friday gibi yoğun alışveriş dönemlerinde tüketicilerin yanıltıcı kampanyalardan korunması için şu tavsiyelerde bulunuyor:
- Acele karar vermekten kaçının, planlı alışveriş yapın.
- Kampanyaları farklı platformlarda karşılaştırarak değerlendirin.
- Güvenilir olmayan internet sitelerinden alışveriş yaparken dikkatli olun.
- Satın almayı düşündüğünüz ürünün kullanıcı yorumlarını inceleyin.
Türkiye’nin alışveriş alışkanlıklarında değişim
Son yıllarda Türkiye’deki tüketiciler, yalnızca yerel markalardan değil, uluslararası alışveriş platformlarından da indirimlerden faydalanıyor. Bu durum, alışveriş kültüründe globalleşmeyi hızlandırırken, aynı zamanda tüketicilerin bilinçli alışverişe yönelmesine katkı sağlıyor.
