Burçak TEMEL
Çocuk Gelişimci ve Yaratıcı Drama Öğretmeni
Çocuğun doğru gelişebilmesi için gerekli en temel ihtiyaçlardan biri de oyundur. Şu an içinde bulunduğumuz süreç gibi, olağanüstü durumlarda oyunun önemi daha da artar. Ebeveynlerin oyun hakkındaki bilgileri ne kadar çok ve doğru olursa, çocuklarımızla geçirdiğimiz zaman da o kadar verimli ve değerli olur. Ebeveynlere bu konuda yardımcı olacak bir bakış açısı da “Oyun nedir? Ne değildir?” sorusunucevaplamak olacaktır.
Oyun nedir?
- Zevklidir, eğlencelidir, enerjiktir, dinamik bir süreçtir.
- Çocuğun işidir, Ciddi bir uğraştır.
- Çocuğun kendi başlattığı bir iştir.
- Öğreticidir, pekiştiricidir.
- Bilgiyi yapılandırması için araçtır.
- Eğitimde etkin bir yoldur.
- Çocuğun gelişimini her yönden destekler.
- Çocuğun fazla enerjisini boşaltma yoludur.
- Yaratıcılığı geliştirir.
- Özgürdür, mutluluk ve rahatlık vericidir.
- Stres ile baş etme aracıdır.
- Çok yönlü düşünebilmeyi geliştirir.
- Çocuğun yasal olarak hakkıdır.
- Sonuçtan çok süreç önemlidir.
- Arkadaşlık kurmaya yarar, sosyalleşmenin en akıcı ve en doğal yoludur.
- Çocuğun duygularını anlaması ve anlatması için araçtır.
- Çocuğun hayatı anlama yoludur.
- Stres etkeni olmadan zor konuları deneyimleme alanıdır.
- Yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır.
Oyun ne değildir?
- Boşa harcanan zaman değildir.
- Zorunlu değildir.
- Sıkıcı değildir.
- Birisinin ne yapılması gerektiğini söylemek zorunda değildir.
- Didaktik değildir.
- İlla kurgusu ve kuralı olmak zorunda değildir.
- İyi/kötü, doğru/yanlış değildir.
- Rekabet etmek, kazanmak/kaybetmek değildir. Yarış değildir.
- Sonuç önemli değildir.
- Gereksiz ve önemsiz değildir.
- Gerçek yaşam kuralları değildir.
- Oyunun nasıl gelişeceği ve nasıl sonuçlanacağı önceden belli değildir.
- Saçma değildir.
- Hata ve yanlış yapma endişesi yoktur.
Bu bilgileri düşünerek; sizler de evlerde çocuklarınız ile beraber keyifle oynayabileceğiniz oyunlardan örnekler paylaşacağım. Şimdiden iyi eğlenceler.
Gözler kapalı resim yapma oyunu
Gelişim Alanı: Fiziksel ve zihinsel gelişim
Yaş Grubu: 5 yaş ve üstü
Malzemeler: Resim yapılabilecek bir alan, kurşun kalem, renkli boya kalemleri, kağıt, göz bağı (uyku maskesi, eşarp, kumaş...vb), 1 tane hazır resim
Oyuncuların hepsi resmi 3-5 dakika iyice incelerler. (bu süreyi oyuncuların yaşlarına bağlı olarak uzatabilir ya da kısaltabilirsiniz.) “Başla” komutu ile her oyuncu gözlerini kapatır. Önündeki boş kağıda biraz önce inceledikleri resmi çizmeye başlarlar. Oyunu yöneten çizim süresinin ne kadar olacağını kendisi belirler. “Gözleri açın” komutu ile kalemler bırakılır ve çizilen resimler incelenir. Oyunu zorlaştırmak için; resim, gözler kapalı, boya kalemleri ile aynısı yapılmaya çalışılabilir. Oyuncular arasında zamana bağlı yarışma yapılabilir.
Problemli iplikler
Gelişim Alanı: Sosyal ve duygusal gelişim
Yaş Grubu: 10-11 yaş
Malzemeler: Hemen kopmayacak 2 adet iplik
İplerden biri 1. oyuncunun sağ ve sol bileklerine sıkı olmayacak şekilde bağlanır. İkinci oyuncu kalan ipi bir bileğine bağladıktan sonra, ipin boş ucunu 1. oyuncunun bileklerine bağlı ipin arkasından geçirerek boş kalan bileğine bağlar. İki oyuncu ipleri koparmadan, kesmeden birbirinden ayırmaya çalışırlar.
Çözüm: Sol eliniz ile diğer oyuncunun bileklerine bağlı ipi tutup kendi bileğinizdeki halkadan (bileğinizden parmaklarınıza doğru) geçirin. Böylece yeni bir halka oluşacak. Sağ elinizi bu halkadan geçirdiğinizde ipler ayrılacaktır.
Ebeveyne not: Çocuğa, çözüm yollarını bulması ve bu süreçteki duygu ve düşüncelerini rahatça ifade etmesi için; “Sorunu çözmeye çalışırken neler oldu? , Hiç umutsuzluğa kapıldığın yerler oldu mu?, Aynı oyunu oynarsak nelere dikkat edebilirsin?, Sorunu çözmek için başka neler yapabiliriz?”... gibi sorular sorabilirler.
Gezginin masalları oyunu
Gelişim Alanı: Dil, sosyal ve psikomotor gelişim
Yaş Grubu: 4 yaş ve üstü
Üç veya daha fazla oyuncu ile oynanır. Sayışmayla oyunu başlatacak oyuncu seçilir. Seçilen oyuncu
karşısındakine,
“Duyduğuma göre İzmir’e gidiyormuşsun. Orada ne yapacaksın?” der. Karşısındaki oyuncuya bakar. Göz teması kurulan oyuncu soruya “İzmir’de incircileri izleyeceğim” ... gibi bir cevap verir ve başka bir oyuncu ile göz teması kurarak “Duyduğuma göre ........’ ya gidiyormuşsun. Orada ne yapacaksın?” sorusunu tekrarlar. Oyun her oyuncu söz aldıktan sonra biter. Oyuncular oyunu istedikleri kadar uzatıp birkaç tur oynayabilirler.
Oyun kuralları:
Oyuncu hangi Şehir/ülkeyi seçtiyse cümleyi oluşturan tüm kelimeler o harfle başlamalıdır.
Her turda tüm oyuncular söz hakkı almalıdır.
Söylenen şehrin baş harfiyle cümle kuramayan oyundan çıkar.
En sona kalan oyuncu kazanır.
Oyunu daha eğlenceli hale getirmek için; oyuna hareket katılabilir. Örneğin “kurala uygun cümle kuramayan oyuncu hareketleri ile diğer oyunculara ne demek istediğini anlatabilir ve diğer oyuncular onun yerine cümleyi kurar ise oyunda kalabilir” gibi bir kural eklenirse oyun daha eğlenceli hale gelir.
Dik dur kardeşim
Gelişim Alanı: Dil ve Psikomotor Gelişim
Yaş Grubu: 2-6 yaş
2 ve daha fazla oyuncu ile oynanır. Oyuncular hareketli sözsüz müzik eşliğinde aşağıdaki sözleri
söyleyerek hareketlerini yaparlar.
Şarkının sözleri:
Dik dur dik dur kardeşim, koy elleri beline.... Sallan sallan kardeşim, sonra eller yerine.
Kolları öne uzat sonrada yukarıya, çevir çevir kardeşim, sonra eller yerine.
Sol ayağın ileri, sağ ayağın havaya... Haydi kuşlar gibi uç, mutlu ol bu yuvada.
Dik dur dik dur kardeşim koy elleri beline... Sallan sallan kardeşim sonra eller yerine.
Kolları yana uzat sonrada yukarıya, çevir çevir kardeşim sonra eller yerine.
Zıpla zıpla kardeşim, el çırp el çırp kardeşim... Yaşa yaşa çok yaşa, sağlıklı ol kardeşim.
Uzaylı oyunu
Yaş Grubu: İlkokul ve üzeri yaş grupları için uygundur.
Gelişim Alanı: Dil ve zihinsel gelişim
Malzeme: Herhangi bir nesne
Yetişkinlerden biri; “Dünyamıza nedenini bilmediğimiz bir sebepten ötürü uzaylılar gelmiştir ve uluslararası bir toplantı yapmayı teklif etmişlerdir. Fakat bu teklifi bile anlamakta tüm dünyanın bilim insanları zorluk çekmiştir. En son bir Türk Dil Bilimcisinin uzaylıların dilini çözebilecek bir alet geliştirir. Ve toplantı başlar.” der ve bir uzaylı bir Dil Bilimci seçilir. Diğer oyuncular ise istedikleri başka ulusların temsilcileri ya da Dil Bilimcileri olurlar. Dil Bilimciye herhangi bir nesne verilir (Bu etrafınızda olan herhangi bir şey olabilir. Nasıl kullanacağını Dil Bilimci seçilen oyuncu karar verecek). Bu nesnenin geliştirdiği alet olduğunu ve uzaylı ile nasıl iletişime geçeceğini sadece kendisinin bildiğini söyler. Temsilcilerden gelen ilk soru ile toplantı başlar. Oyun gerekli görülen yerde sonlandırır. Burada önemli olan uzaylıyı oynayanın mutlaka hiç kimsenin anlamadığı şekilde konuşması yada iletişim kurması. Çevirmen Dil Bilimcinin de sorulara ve Uzaylının tonlama ve vücut dili ile bağlantı kurarak cevap vermesi yada uzaylıya soruları çevirmesi çok önemli.
Not: İletişim konusunu işleyeceğim zaman oynattığım çok eğlenceli bir oyun. Bu oyunun sonunda çocukların iletişim kurmak için birbirini doğru anlamak için kullanılan dil, kelime, vücut ifadelerinin ne kadar önemli olduğunu anlamış oluyorlar.
