Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Yıllık enflasyon yüzde 61,53'e ulaşarak rekor kırdı. Aylık enflasyon ise yüzde 4,75 olarak kaydedildi. Seçim sonrası politika değişikliklerinin ekonomiye etkisi giderek artıyor.
Yaz Aylarında Pahalılık Arttı
Üretimin yoğun olduğu yaz aylarında, birikimli değer kaybı ve vergi artışlarının etkisiyle pahalılık artış gösterdi. Eylül ayında, 143 temel başlıktan 128'inde fiyat artışı yaşandı. Eğitim harcamalarındaki yüzde 30,27'lik artış, okulların açılmasının etkisiyle dikkat çekti. Alkollü içecekler ve tütün ise yüzde 10,03 ile enflasyonun yükselen kalemlerinden biri oldu. Konut fiyatları ise yüzde 5,76 oranında arttı.
Merkez Bankası Tahminleri Aştı
Merkez Bankası, yılsonu enflasyon tahminini yüzde 58 olarak belirlemişti. Orta Vadeli Program (OVP) ise yılsonu enflasyonunu yüzde 65 olarak öngörmüştü. Ancak Eylül ayında yaşanan enflasyon artışı, bu tahminlerin üzerine çıktı ve merkez bankasının politika yapıcıları için yeni bir zorluk oluşturdu.
Memur Zamları Hızla Eritildi
Resmi enflasyon yükselirken, TÜİK verilerine göre Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan üç aylık tüketici enflasyonu yüzde 25,1 olarak gerçekleşti. Bu, yılın ikinci yarısında memur maaşlarına ve emekli aylıklarına yapılan zamın hızla eridiğini gösteriyor.
Gıda Enflasyonu Yüksek Seviyede
Gıda enflasyonu, ortalama enflasyon oranının oldukça üzerinde seyrediyor. TÜİK, Eylül'deki gıda enflasyonunu ortalama enflasyonun yaklaşık 14 puan üzerinde, yüzde 75,1 olarak hesapladı. Bu, tüketicilerin mutfak masraflarının arttığının bir göstergesi olarak öne çıkıyor.
Gelir Gruplarına Göre Farklı Enflasyon Oranları
Açıklanan resmi rakamlar, farklı gelir gruplarının karşılaştığı enflasyonu tam olarak yansıtmıyor. DİSK-AR'ın farklı gelir gruplarına yönelik hesaplamaları ise bu farklılıkları gözler önüne seriyor. Emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 92,3 olarak kaydedilirken, en yoksul yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 118'e ulaştı. Yüksek gelir grubundakiler ise enflasyonun etkisini daha düşük oranda hissediyor.
Üretici Enflasyonu Arttı
TÜİK, 2023 Eylül'e ait Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) verilerini açıkladı. Yİ-ÜFE, Eylül'de bir önceki aya göre yüzde 3,40, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 36,06, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 47,44 artış gösterdi. Sanayinin dört sektöründe yıllık değişimler şu şekilde:
- Madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 69,43 artış
- İmalatta yüzde 55,05 artış
- Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 17,08 azalış
- Su temininde yüzde 68,36 artış
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri de şu şekildedir:
- Ara malında yüzde 45,79 artış
- Dayanıklı tüketim malında yüzde 61,94 artış
- Dayanıksız tüketim malında yüzde 67,98 artış
- Enerjide yüzde 13,41 artış
- Sermaye malında yüzde 65,83 artış
Merkez Bankası'ndan Açıklama
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na sunum yapan Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, para politikasındaki kararlılığın devam ettiğini vurguladı. Erkan, "KKM azalırken rezervde artış yaşanması, TL’ye geçiş stratejisinin başarıyla ilerlediğini gösteriyor. Yıllık enflasyonda düşüşü baz etkisiyle Mayıs 2024’ten sonra görmeye başlayacağız. 2025’te istikrar dönemi olacak ve 2026’da enflasyonu tek haneye indireceğiz" dedi.
Türkiye'nin enflasyonla mücadelesi devam ederken, ekonomiye dair gelişmeler yakından takip edilmeye devam edecek.
