Fareler, ödül karşılığında görevleri yerine getirirken bilinçli olarak hatalar yaparak kendi deneylerini yürüttüklerini ve çevreleri hakkında bilgi topladıklarını gösteriyor. Bu bulgular, farelerin beyninde ne olup bittiğine dair yeni bir pencere açıyor ve onların muhtemelen düşündüğümüzden daha zengin bir içsel yaşama sahip olduğunu öne sürüyor.
Fareler Stratejik Düşünme Becerisine Sahip Olabilir mi?
Farelerin stratejik düşünme becerisi olduğunu ortaya koyan yeni bir araştırma, deneylerde kullanılan bu hayvanların bazen kendi deneylerini yaptığına işaret ediyor. Johns Hopkins Üniversitesi'nden nörolog Kishore Kuchibhotla'nın laboratuvarı tarafından yürütülen çalışma, farelerin ödül karşılığında görevleri yerine getirirken bilinçli olarak hatalar yaptıklarını ve bu hataların öğrenme amaçlı olduğunu gösteriyor.
Farelerin Deneyleri Neden Önemli?
Daha önce farelerin, deneylerde sergilediklerinden daha fazlasını bildiğini tespit eden Kuchibhotla'nın laboratuvar ekibi, bu bulguların arkasındaki nedeni araştırmaya karar verdi. Farklı bir deneyde iki ayrı ses dinletilen farelerin birincide önlerindeki tekeri sola, ikincideyse sağa çevirmesi istendi. Görevi başarıyla tamamlayan fareler ödül alıyordu.
Peş peşe yapılan testlerde farelerin görevde giderek daha iyi performans sergilediği gözlemlendi. Fakat, beklenmedik bir şekilde, görevde ustalaşan farelerin zaman zaman tekeri ilk seste biraz sağa çevirdikten sonra sola döndürdüğü veya çalan sese bakmadan tekeri sürekli aynı yöne çevirdiği görüldü.
Fareler Neden Hata Yapıyor?
Araştırmacılar, bu hataların rastgele değil, bilinçli olarak yapıldığını gösteren kanıtlar buldu. Fareler, hatasız yapılan testlerde ödül vermeyi bir süreliğine bıraktığında, kendi yaptıkları incelemeleri bir kenara bırakıp deneyin kurallarına uymaya geri döndü.
Kuchibhotla, "Öğrenmenin çok erken bir döneminde hayvanın bir beklentisi var ve bunu ihlal ettiğimizde stratejisini değiştiriyor. Şaşırtıcı derecede stratejikti" diyor.
Fareler Nasıl Öğreniyor?
Yönergeleri yazılı veya sözlü şekilde alamayan farelerin kendi testlerini yürüterek içinde bulundukları koşulları anlaması gerekiyor. Kuchibhotla, "Hayvan bir ton hata yapıyormuş gibi görünebilir ama bu hatalar sırasında aslında daha akıllı hale geliyor. Bu hayvanları tuhaf durumlar içine sokuyoruz. Ortamın ne zaman değişeceğini bilmiyorlar. Koyduğumuz kuralları ne zaman değiştirebileceğimizi bilmiyorlar. Bu şekilde sürekli keşif yapmak değerli bir şey" diyor.
Farelerin Zihinsel Yaşamı Hakkında Ne Öğrendik?
Bulgular, farelerin beyninde ne olup bittiğine dair yeni bir pencere açıyor. Kuchibhotla, "Fareler muhtemelen düşündüğümüzden daha zengin bir içsel yaşama sahip" diyor. "Sadece uyaranlara yanıt veren makineler değiller. Strateji gibi şeylere sahip olabilirler."
Farklı Bakış Açıları
Öte yandan araştırmaya dahil olmayan nörolog ve psikiyatr Dr. Brian Sweis, farelerin tekerin yönünü ara sıra değiştirmesinin ayaklarının yorulmasından kaynaklanabileceğini düşünüyor. Sweis, "Bunun çalışmanın yazarlarının burada gösterdiği hiçbir şeyi çürüttüğünü düşünmüyorum ama fiziksel faktörler itici bir güç olabilir. Beyni tüm vücutla beraber anlamak zorundayız" diyor.
Sonraki Adımlar
Araştırma ekibi sonraki çalışmalarında stratejik düşünmenin nörolojik temelini bulmayı ve diğer hayvanlarla kıyaslamayı planlıyor. Bu bulgular, farelerin ve diğer hayvanların bilişsel yetenekleri hakkındaki anlayışımızı geliştirmeye ve hayvan refahını iyileştirmeye katkıda bulunabilir.
