Haber/ Serap DİKMEN AHMETOĞLU

CSD-VI programı kapsamında desteklenen, Türkiye’den Engelliler Konfederasyonu, Tüketici Hakları Derneği, Bulgaristan’dan Aktif Tüketiciler Derneği ve Görme Engelliler Spor Federasyonu işbirliğiyle gerçekleştirilen Engellilerin Tüketici Hakları Konseyinde Birleşiyoruz projesi kapsamında düzenlenen çalıştayda, Engellilerin Tüketici Hakları Manifestosu açıklandı. Proje Koordinatörü Coşkun Gök tarafından Engellilerin Tüketici Hakları Manifestosu’nun açıklanması ile sona eren çalıştaya, sivil toplum örgütleri, kamu kurumları, meslek odaları, sendikalar ve yurt dışından temsilciler katıldı. Çalıştayda, engellilerin tüketici hakları konusunda mevzuat, politika ve iyi uygulama örneklerinin eksik olduğu ve bu konuda çalışmalar yapılacağı vurgulandı.

HAK GASPI

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Kanunu’nda, engellilere özgülenmiş tüketici haklarının gözardı edildiğine dikkat çeken Coşkun Gök, yasal düzenlemelerdeki boşlukların hak gaspına yol açtığını söyledi. Engellilerin her iki mevzuat yönünden birer tüketici olarak çoklu ayrımcılık ve hak ihlaliyle karşı karşıya kaldığına dikkat çekti.

Konuyla ilgili yeni politikaların ortaya konması için politika yapıcıların ve karar verenlerin, sivil toplum örgütlerinin de katılımıyla kısa, orta, uzun vadeli stratejik planlarını hazırlaması gerektiğini belirten Gök, “Tüketici hakkı, insanların yaşamlarını devam ettirebilmelerini sağlayan olanaklara sahip olunmasıdır ve temel insan hakkıdır. Bu hak toplumun her kesimine ait olduğu gibi engellilere de aittir. Engellilerin tüketici hakları insan hakkının ayrılmaz bir parçasıdır” diye konuştu.

GÖZDEN GEÇİRİLMELİ

Engellilerin üretmeyen, tüketen bir topluluk olarak algılanmasının yanlış olduğunu vurgulayan Gök, bir insan davranışı olan tüketmenin engellilerin de hakkı olduğunu belirtti. Birer tüketici olan ve engel gruplarından dolayı ihtiyaçları farklılaşan bireylerin genel talepleri doğrultusunda politikaların oluşturulmasını, mevzuatın bu bakış açısıyla gözden geçirilmesini istediklerini belirten Gök, şunları söyledi: “Taleplerimiz yaşama, toplumsal hayata katılma ve insan onuruna yaraşır bir hayat sürme haklarının vücut bulması için zorunlu, vazgeçilmez ve acildir. Öncelikle, birer tüketici olan engellilerin temel ihtiyaçlarının karşılanması için yoksulluğa savaş açılmalıdır. 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Kanunu’nda, engellilerin tüketici hakları kavramsal ve içerik olarak yer almalıdır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da engellilerin ihtiyaç ve hak sahibi bireyler olduğuna yer verilmelidir. Engelliliğe bağlı birçok kronik hastalık bulunması nedeniyle sağlık hizmetlerine, ilaç ve ekipmanlara ulaşabilmek yaşamsal bir konudur. Engelli bireylerin sürekli kullanmak zorunda oldukları ilaçların ücretsiz, katkı payı alınmadan ve gecikmeler yaşanmadan tedarik edilmesi için özel politikalar oluşturulmalı ve bu politikalar eksiksiz uygulanmalıdır. Destekleyici ekipmanlar ve eklentilerinin tamirini devlet üstlenmelidir. Eğitim hakkına erişimleri güvence altına alınmalıdır.”

MANİFESTODAN MADDELER

Engellilerin Tüketici Hakları Manifestosu ileTürkiye’de engellilerin tüketici hakları konusunda yeni politikaların oluşturulmasında başlangıç ve ön hazırlık olacak bir belge olmayı amaçlanıyor. Engellilerin tüketici hakları konusunda uluslararası ağ oluşturmayı hedefleyen Engellilerin Tüketici Hakları Konseyinde Birleşiyoruz projesi kapsamında hazırlanan manifestonun, süreç içinde savunuculuk çalışmaları, kampanyalar, izleme çalışmaları, politika belgeleri hazırlama, insan hakları mekanizmalarını kullanma gibi çalışmalarla daha bütünlüklü ve ihtiyaçları karşılayacak hale geleceği düşünülüyor.

- Kreş sürecinden başlamak üzere üniversite dönemini de kapsayacak şekilde eğitim materyalleri her engel grubuna özgülenerek erişilebilir hale getirilmelidir.

- Eğitim mekanları ortopedik ve görme engelliler, Serebral Palsili ve hareket için özel gereksinim duyan diğer engelli çocuklara özgülenmiş ve erişilebilir mekân ve araç düzenlemesi yapılmalıdır.

- Ortoz-protezlerin, diğer destekleyici ekipmanların, bunların eklenti parçalarının ve tamirlerinin karşılanması devlet tarafından karşılıksız üstlenilmelidir.

- Çölyak, diyabet, obezite, PKU, kistik fibrozis vb. özel beslenme gereksinimi olan çocuklar için okul kantinlerinde gıda sağlanmalıdır.

- Okullarda Spina Bifidalı öğrencilerin idrar torbalarının boşaltılacağı özel bölmeler/odalar oluşturulmalıdır.

- Görme engelli bireylerin web sitelerinden etkin şekilde faydalanabilmeleri için gerekli olan ekran okuyucu, ekran büyütücü, renk tanıma vb. ekipman ve uygulamaların karşılanması konusunda destekler sağlanmalıdır.

- Albinoların (Albinizm) sürekli kullanmak zorunda oldukları güneş kremi devlet tarafından karşılanmalıdır.

- Fenilketonüri (PKU) bireylerin proteinsiz çölyaklıların glutensiz besin ihtiyaçları için devlet tarafından teşvikler ve  kota uygulamaları hayata geçirilmeli, bu gıdaların fiyatları benzerleriyle aynı düzeye indirilmelidir.

- Spina Bifida ihtimalini azaltmak için hamilelik düşüncesi olan kadınlara Folik asitler ücretsiz karşılanmalıdır.

- Kısa sürede tüketilen yağ, süt, et, yufka, balık vb. gıda maddelerinin son kullanım tarihleri, içerikleri, markaları vb. bilgilerin erişilebilir olması sağlanmalıdır.

- Şehirlerarası ve şehir içi toplu taşıma araçlarının her engelli için erişilebilirliği sağlanmalıdır.

- Ürünlerin reyonlarda sergilendiği bölümlerin mekan içindeki yerleri ve bu bölümdeki ürünlerin yerleri görmeyenler için başkalarından destek alınmadan bulunabilir olmalıdır. Bunun için özellikle belirlenecek standarttın üzerindeki marketlerde standart konum planlamaları hayata geçirilmelidir.

- Resmi gazete ve diğer günlük ulusal gazetelerin sesli betimlemeli versiyonları hazırlanmalıdır.

- Kamu spotları ve reklamlarda işaret dili tercüme yapılmalıdır

Manifestonun tamamına, engellituketicihaklari.org adresinden ulaşabilirsiniz.