İzmir’deki depremin ve geçtiğimiz yıl Kahramanmaraş ve çevresindeki 11 ili etkileyen 2 büyük depremin ardından vatandaşlar 'evim güvenli mi?' sorusunu sormaya başladı. İzmir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 2018 yılında kentteki binaların yüzde 65'inin depreme dayanıksız olduğunu ve çıkarılan imar affından 1 milyonun üzerinde konutun yararlanacağını belirtmişti. Buca, Konak, Karabağlar, Bayraklı ve Çiğli ilçelerinden yoğun başvurunun olduğu imar barışının ardından yapı kullanma izin belgesi alan yapılar ile 2000 yılından önce yapılan binalardaki vatandaşlar evlerinin sağlamlığını merak ediyor.
2000 yıl öncesi yapılarla birlikte en az 1.5 milyon konut ise 5 katlı ve 10 daireli olmak üzere toplam 150 bin binaya denk geliyor. Bir binanın karot testi ise 10 daire üzerinden hesaplandığında 110 ila 150 bin TL arasında değişiyor. Bu durumda kentteki ortalama 150 bin binayı kontrolden geçirmenin maliyeti ortalama 20 milyar TL’ye ulaşıyor. Kentte her gün 250 binadan karot örneği alınsa bile tüm kentte testlerin tamamlanması yaklaşık 2 yıl sürebilir.
2001 SONRASI DAHA GÜVENLİ
İzmir Ticaret Odası (İZTO) Meslek Komitesi Başkanı ve yapı denetim firması sahibi Tolga Yücebaş, vatandaşların karot testi yaptırması ve sonucun dayanıksız çıkması halinde evinin ilgili kurumlarca yıkılacağı endişesi taşıdığını fakat bunun yersiz olduğunu söyledi. Yapılacak testin 'Riskli Yapı Tespiti' amacıyla yapılması halinde binanın yıkım tehlikesiyle karşılaşabileceğini söyleyen Yücebaş, “Fakat özel kurumlara binanın performans analizini yaptırırsanız o resmi bir yere gönderilmez sadece siz bilirsin. Bu süreçte binanın planları ve bilgileri sisteme yüklenir, tüm katlardan karot alınır. Ardından bu örnekler teste tabi tutulup apartman yönetimine bildirilir” dedi. 2001 yılından sonra yapılan binaların yüzde 95'e yakınının yapı denetimli olduğunu aktaran Yücebaş, eski binaların risk taşıdığını da sözlerine ekledi.
TEK SEÇENEK 'KAROT'
Önceki dönem İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Eylem Ulutaş Ayatar ise riskli yapı tespiti için karot örneği alınmasının, bakanlık tarafından kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yetkilendirilen firmaların yaptığını belirtti. Ayatar şöyle konuştu: “Eğer bu firmalara test yaptırılırsa çıkan sonuç Bakanlığa bildirilir. Binanızı kentsel dönüşüme sokmak istiyorsanız bu firmalardan hizmet almanız gerekir. Sadece binanızın durumunu öğrenmek istiyorsanız İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'nin internet sayfasındaki tescilli mühendislik bürolarıyla anlaşarak ‘Performans Analizini’ kendiniz için yaptırabilirsiniz. Bunun sonucu bakanlığa bildirilmiyor sadece size söyleniyor. Ama bu test sonucuna göre güçlendirme yapacaksanız bu yöntemi belirleyin. Çünkü taşıyıcı sistemden örnek alınacağı için küçük de olsa binaya zarar verme durumu oluyor. Yapınızın durumunu da karot testi haricinde hiçbir yöntemle belirleyemezsiniz.”
'BİR GÜNDE ALINIYOR'
Karot testinin aynı gün içinde binadan alınabildiğini açıklayan Yücebaş, “Binadaki en az 9 kolondan test için karot örneği alınıyor. Ama bu sayı binanın kat adedine göre değişiyor. Karot alındıktan sonra boşalan yere özel bir beton tamir harcı koyuyoruz. İçindeki beton ile aynı şekilde etkileşime girip birbiriyle bağlanıyor. Örneği alıp hemen kapatıyoruz. Karot sonuçları ise 3-4 hafta içinde bina yöneticilerine iletiyoruz” ifadelerini kullandı.
İÇİNE 'ÇİP' ATILIYOR
Son 5 yıldır Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 'beton izleme sistemi' uyguladığını kaydeden Tolga Yücebaş, “Her alınan beton örneğinin içine çip atılıyor ve bu çip alınan örneğin gerçekten yerinde alınıp alınmadığına, nereye götürüldüğünden geçirdiği tüm işlemlere kadar her türlü bilgiyi içeriyor. Test aşamasında ise beton kırıldığında çip kendi kendine kapanıyor ve sonuç hiçbir müdahalede bulunulmadan bakanlığa otomatik olarak iletiliyor” dedi.
DEPREME DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIYOR?
Bina duvarlarından silindir şeklinde zarar vermeden delinerek alınan beton örneği, karot makineleri ile yapılıyor. Her katta farklı noktalardan alınan silindirik örnekler numaralandırılarak test merkezlerine gönderiliyor. Burada basınç uygulanan örneklerin parçalandığı basınç değeri tespit edilerek betonun depreme dayanıklılığı ortaya çıkıyor. Binalarda örnek alınan delikler ise özel bir yapı malzemesiyle kapatılıyor. Sonuçlar ise 1 ay içinde bildiriliyor.
