Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, Türkiye’nin dış borcundaki artışın bireyler üzerindeki etkilerini değerlendirdi. Yılmaz, dış borcun milli gelire oranının küresel kriz sonrası yüzde 35’ten yüzde 45’e yükseldiğini vurgulayarak, bunun kişi başına düşen dış borç yükünü artırdığını ifade etti.
Yılmaz, “Halk yoksullaşırken dış borç yükü artmaya devam etti. Bugün kişi başına düşen dış borç miktarı 6.100 doların üzerine çıkmış durumda. Bu oran, ülkenin kredibilitesi ve ekonomik yönetim başarısı açısından önemli bir gösterge” dedi.
2024 dış borç stoku 525 milyar dolara ulaştı
Türkiye’nin brüt dış borç stoku, 2017-2021 yılları arasında yaklaşık 450 milyar dolar seviyesinde sabit kaldı. Ancak 2024 itibarıyla bu rakam 525 milyar dolara yükseldi. Bu artış, özellikle ekonomik istikrarsızlıklar ve kur dalgalanmaları nedeniyle hız kazandı. Yılmaz, dış borç stokunun milli gelire oranının ise yüzde 40 civarında olduğunu belirtti.
Yedi yıllık refah kaybı
Türkiye’de kişi başına düşen milli gelirdeki dalgalanmalar da dikkat çekiyor. 2013 yılında 12.500 dolar olan kişi başı milli gelir, takip eden yedi yıl boyunca sürekli bir düşüş yaşadı ve 2020’de yüzde 35 oranında azalarak 8.980 dolara kadar geriledi. 2024 yılı için öngörülen kişi başına milli gelir ise 13.000 dolar düzeyinde.
Yılmaz, “Küresel kriz döneminden bu yana ekonomik göstergelerde yaşanan bozulmalar, halkın alım gücünü ve refahını ciddi ölçüde düşürdü. Milli gelir artışı, borç yükünün altında sınırlı kalıyor” diye konuştu.
Özel sektörün borçları da yükü artırıyor
Türkiye’nin dış borç stokunun önemli bir bölümünün özel sektöre ait olduğunu ifade eden Yılmaz, “Toplam dış borcun üçte ikisi özel sektöre ait. Özel sektör borçları, ekonomik dalgalanmalar nedeniyle kamu borcu olarak topluma yansıyabilir. Bu durum, borcun sosyal etkilerini artırıyor” dedi.
Yılmaz, 2010-2017 yılları arasında döviz kurundaki istikrarın kişi başı dış borç miktarını 3.500 dolardan 5.000 doların üzerine çıkardığını ve bu dönemde özel sektör borçlarının en büyük payı oluşturduğunu belirtti.
Borçlu devlet, zengin halk örneği
Fransa gibi bazı ülkelerde yüksek dış borca rağmen halkın refah seviyesinin korunduğuna dikkat çeken Yılmaz, “Fransa’da kişi başına milli gelir yaklaşık 40.000 dolar seviyesinde. Devlet borçlu olsa da halkın yaşam standardında bir düşüş yaşanmıyor. Ancak Türkiye’de durum farklı; kişi başına milli gelir 13.000 dolara ulaşsa bile borç yükü halkın refahını olumsuz etkiliyor” ifadelerini kullandı.
