Kuduz Nedir?
Kuduz, memeliler arasında yaygın olarak görülen ve insanları da etkileyebilen ölümcül bir viral enfeksiyondur. Lyssavirus cinsine ait bir RNA virüsü tarafından ortaya çıkan bu hastalık, özellikle ısırık veya tükürük yoluyla bulaşır. Kuduz virüsü, sinir sistemini hedef alarak beyin hasarına ve nihayetinde ölüme neden olabilir.
İnsanda Kuduz Belirtileri Nelerdir?
Kuduzun belirtileri, enfeksiyonun ilerlemesiyle birlikte değişkenlik gösterir. İlk aşamada grip benzeri hafif semptomlar gözlemlenebilirken, ilerleyen dönemlerde daha ciddi nörolojik belirtiler ortaya çıkar. İnsanda kuduz belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Ajitasyon
- Kas spazmları ve ağrıları
- Yutma güçlüğü
- Felç ve kramp
- Deliryum ve bilinç kaybı
Kuduz Nasıl Bulaşır?
Kuduz, genellikle vahşi hayvanların ısırıkları veya tükürük yoluyla bulaşır. Kurt, çakal, tilki, ayı gibi hayvanlar bu virüsün başlıca taşıyıcılarıdır. Ayrıca, evcil hayvanlar da enfekte olabilir ve insanlara bulaştırabilir. Kuduz virüsü, enfekte hayvanın tükürüğüyle temas eden açık yaralar veya çiziklerden insan vücuduna girer ve sinir sistemine ulaşarak beyin hasarına yol açar.
Kedilerde Kuduz Belirtileri Nelerdir?
Kedilerde kuduz belirtileri, normal davranışlardan sapma ile başlar ve zamanla ilerler. Kedilerde kuduz belirtileri şunlardır:
- Davranış değişiklikleri (saldırganlık veya durgunluk)
- Yutma güçlüğü
- Ses değişiklikleri ve hidrofobi (su korkusu)
- Ağızdan aşırı tükürük akışı
- Denge kaybı ve koordinasyon problemleri
Kuduz Olan Hayvanların Özellikleri
Kuduz olan hayvanlar, hastalığın ilk dönemlerinde davranış değişiklikleri gösterirler. Başlangıçta ürkek ve korkak olan bu hayvanlar, ilerleyen dönemlerde sahibine saldırganlık gösterebilirler. Ağızlarından aşırı miktarda salya akıtırlar ve dengelerini kaybederek yürüyemez hale gelirler. Kuduz hayvanlar genellikle bir hafta içinde ölürler.
İnsanda Kuduz Nasıl Gelişir?
Kuduz virüsü, enfekte hayvanın yol açtığı yara yerindeki sinirler yoluyla beyne ulaşır ve burada üreyerek çoğalmaya başlar. Bu süreç, virüsün vücuda girişinden hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına kadar geçen kuluçka döneminde gerçekleşir. Kuluçka dönemi genellikle 20-60 gün arasında değişir, ancak yaralanma yerinin beyine yakınlığına ve yaranın büyüklüğüne bağlı olarak bu süre değişebilir.
Kuduz Şüpheli Isırıklarda Neler Yapılmalıdır?
Kuduz riski taşıyan bir ısırık durumunda ilk yapılması gereken, yara yerini bol sabunlu su ile yıkamaktır. Bu basit işlem, kuduz olma riskini yüzde 90'ın üzerinde azaltabilir. Ayrıca, yaralanmaya yol açan hayvanın gözetim altına alınması ve bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir. Hastanın durumu ve yaralanmanın detayları dikkate alınarak aşılama yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
Kuduz için Neler Yapılmalı Neler Yapılmamalı?
Kuduz riski taşıyan bir durumda, yaralanmaya yol açan hayvanın öldürülmemesi önemlidir. Ayrıca, yaranın değişik yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılmaması ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir. Kuduzdan korunmak için alınması gereken bazı önlemler şunlardır:
- Tanınmayan hayvanlara yaklaşılmamalı
- Hayvanların canı yakılmamalı
- Evcil hayvanların aşıları düzenli olarak yaptırılmalı
- Yaralanma durumunda eller ve yaralar sabunlu su ile yıkanmalı
Kuduz Aşısı Kaç Doz Yapılır?
Kuduz riski taşıyan durumlarda en etkili önlem aşıdır. Modern kuduz aşıları, insan hücrelerinde üretilen virüslerle yapıldığından yan etkileri oldukça azdır ve koruma güçleri yüksektir. Klasik aşı programı, ısırılma olayının 0. günü sayılarak 3., 7., 14., 28. ve 90. günlerde birer doz şeklinde uygulanır. Riskin çok yüksek olduğu durumlarda ise kuduz antiserumları kullanılır.
