Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Mars keşif görevlerinde çığır açacak yeni bir bulguya imza attı. Kızıl Gezegen'in yüzeyinde araştırmalarını sürdüren Perseverance keşif aracı, gezegenin ince ve tozlu atmosferinde gerçekleşen ve "mini yıldırım" olarak nitelendirilen elektriksel aktiviteleri tespit etti. Bu keşif, Mars'ın dinamik hava olaylarını anlamak adına dev bir adım olarak görülüyor.
28 saatlik kayıtta 55 çarpıcı boşalma
NASA'dan yapılan resmi açıklamaya göre, Perseverance üzerindeki gelişmiş SuperCam mikrofonu, iki Mars yılı boyunca toplam 28 saatlik ses kaydı gerçekleştirdi. Bu kayıtların incelenmesi sonucunda, toz hortumları ve fırtınaları sırasında meydana gelen 55 farklı elektrostatik boşalma saptandı. Bilim insanları, bu elektriksel patlamaların, dünyadaki yıldırımların çok daha küçük ölçekli bir versiyonu olduğunu belirtiyor.
"Bu bir tokat sesi gibiydi"
Keşfin detayları, Mars'ın atmosferik yapısının ne kadar şaşırtıcı olabileceğini gözler önüne seriyor. Araştırmanın baş yazarı ve Fransız Astrofizik ve Gezegen Bilimi Araştırma Enstitüsü'nden gezegen bilimci Baptiste Chide, bu buluşun önemine dikkat çekerek, "Bu elektriksel boşalmalar, Mars atmosferinin yapısını, iklimini ve yaşanabilirliğini anlamamız için eşsiz veriler sunuyor. Gelecekteki robotik veya insanlı görevler için hayati öneme sahip" değerlendirmesinde bulundu.
Johns Hopkins Üniversitesi'nden Ralph Lorenz ise duyulan sesleri daha somut bir dille anlattı: "Bu klasik anlamda bildiğimiz, göğü yırtan bir yıldırım değil. Sadece birkaç milimetre uzunluğunda küçük bir kıvılcım. Sesi daha çok bir tokat sesine ya da bir çıtırtıya benziyordu."
Toz tanelerinin elektriksel dansı
Peki bu "mini yıldırımlar" nasıl oluşuyor? Araştırmacılara göre, Mars'ın kurak yüzeyindeki toz tanecikleri rüzgarla havalanıp birbirine sürtündüğünde statik elektrik yükleniyor. Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nden (CNRS) Franck Montmessin, bu durumu günlük hayattan bir örnekle açıkladı: "Halı üzerinde yürüyüp metal bir kapı koluna dokunduğunuzda parmağınızın ucunda hissettiğiniz o küçük elektrik çarpması neyse, Mars'taki durum da tam olarak bunun devasa bir atmosferik versiyonu."
Bu keşifle birlikte Mars; Dünya, Jüpiter ve Satürn'den sonra atmosferinde elektriksel aktivite olduğu kanıtlanan gezegenler arasına katıldı. Bilim dünyası şimdi, bu "mini yıldırımların" Mars'taki kimyasal süreçleri nasıl etkilediğini ve gelecekteki astronotlar için bir risk oluşturup oluşturmayacağını anlamaya çalışıyor.