Sivil toplum ve insan hakları aktivisti Osman Kavala, 23 Ağustos 2024 itibariyle tam 2 bin 488 gündür hapiste bulunuyor. Kavala'nın uzun süredir devam eden tutukluluğu, hem Türkiye'de hem de uluslararası alanda geniş yankılar uyandırmış durumda.
Kavala'nın Gözaltına Alınması ve Tutuklanması
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından Gezi eylemlerinden sonra “Türkiye’nin Soros’u” olarak hedef gösterilen Osman Kavala, 18 Ekim 2017’de Gaziantep’te gözaltına alındı ve İstanbul’a getirildi. Gözaltı gerekçesi ilk başta gizli tutuldu, soruşturmanın gizli yürütüldüğü belirtildi. Kavala, 1 Kasım 2017’de tutuklandı ve Silivri Cezaevi’ne gönderildi.
Tutuklama gerekçeleri arasında Gezi eylemleri bağlamında “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs” ve 15 Temmuz darbe girişimi çerçevesinde “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçlamaları yer aldı. İlk aşamada dosya ikiye ayrıldı ve Gezi eylemleriyle ilgili iddianame 19 Şubat 2019’da hazırlandı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargı Süreci
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 10 Aralık 2019’da Kavala’nın derhal serbest bırakılması yönünde bir karar verdi. Ancak, Kavala, 18 Şubat 2020'deki duruşmasında beraat etti ve tahliye edilmesi beklenirken, İstanbul başsavcılığı tarafından tekrar gözaltına alındı. O dönemde Kavala’nın tahliye edilmesine rağmen, 19 Şubat 2020’de yeniden tutuklandı. 9 Mart 2020’de ise aynı dava kapsamında “siyasal veya askeri casusluk” suçlamasıyla tekrar tutuklandı.
Kavala, haklarının ihlal edildiğini öne sürerek 4 Mayıs 2020’de Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Ancak, başvuru 15 üyeli mahkeme tarafından 29 Aralık 2020’de reddedildi. Avrupa Konseyi, 25 Ocak 2021’de Kavala’nın serbest bırakılması için Türkiye’ye hatırlatmada bulundu.
Mahkeme Süreçleri ve Uluslararası Tepkiler
Kavala’nın durumu, çeşitli mahkeme süreçleri ve uluslararası tepkilerle şekillendi. 5 Şubat 2021’de İstanbul 36’ncı Ağır Ceza Mahkemesi’nde ikinci duruşma görüldü ve Kavala’nın tahliye edilmemesi, daha ağır bir hak ihlaline yol açabileceği belirtildi. 23 Mart’ta AYM’nin gerekçeli kararı açıklandı ve bazı üyelerin şerh düştüğü görüldü.
8 Ekim 2021’de Kavala ve diğer 16 hak savunucusu ile Beşiktaş futbol takımı taraftar grubu çArşı’nın 35 üyesi, birlikte hakim karşısına çıktı. Mahkeme, Kavala’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi.
Avrupa Konseyi, 3 Aralık 2021’de AİHM’in ihlal kararına rağmen Kavala’yı serbest bırakmayan Türkiye’ye karşı yaptırım prosedürü başlattı. Erdoğan, bu durumu eleştirerek, AİHM ve Avrupa Konseyi’nin kararlarını dikkate almadıklarını belirtti.
Mahkeme Kararları ve Son Gelişmeler
Kavala’nın 21 Şubat 2022’de görülen duruşmasında, tutukluluk hali devam etti ve dosyalar ayrıldı. 25 Nisan 2023’te Kavala’ya “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçundan ağırlaştırılmış müebbet cezası verildi. İstinaf başvurusu değerlendirildiğinde cezalar hukuka uygun bulundu. Yargıtay, 28 Eylül 2023’te Kavala’nın ağırlaştırılmış müebbet cezasını onadı. Ancak, bazı sanıkların cezaları bozuldu.
Kavala, 30 Nisan 2024’te yeniden yargılanma talebinde bulundu. 14 Mayıs’ta davayı gören mahkemenin heyeti değiştirildi. 15 Mayıs’ta ise mahkeme, yeniden yargılanma talebini reddetti.
