2 Nisan’da Washington’un birçok ticaret ortağından ithal edilen ürünlere en az yüzde 10 ek vergi uygulayacağı açıklaması, küresel ticaret savaşlarını daha da derinleştireceği endişelerine yol açtı. Bu açıklama, petrol piyasalarında da aşağı yönlü baskı oluşturdu. Aynı hafta Brent petrolün varil fiyatı, yüzde 9,1 düşerek 65,74 dolara geriledi ve Ağustos 2021'den bu yana en düşük haftalık kapanışı yaşandı. Batı Teksas türü (WTI) ham petrol de yüzde 9,8 düşerek 62,10 dolara indi.
Trump'ın bu yeni tarifelere Çin’in verdiği karşılıkla birlikte, 9 Nisan’da Brent petrol fiyatı 58,22 dolara kadar inerek Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi gördü. Ancak ABD yönetimi bazı ülkeler için ek vergileri 90 gün boyunca askıya alacağını duyurduktan sonra, Brent petrolün varil fiyatı yüzde 6,7 yükselerek 65,47 dolara çıktı. Yine de haftayı yüzde 2,2 kayıpla 64,26 dolardan tamamladı.
Böylece, 2 Nisan’dan itibaren Brent petrol, yaklaşık 4 yılın ardından ilk kez haftayı 65 doların altında kapatmış oldu. WTI ham petrolün varil fiyatı da yüzde 1,8 azalarak 60,97 dolara geriledi.
Trump’ın İran’a yönelik yaptırımlarının eksiksiz uygulanacağı açıklamaları ve artan arz endişeleriyle, Brent petrol bir sonraki hafta yüzde 4,2 artışla 66,96 dolara yükseldi. Ancak 21 Nisan haftasında, İran ile yapılan müzakerelerin olumlu yönde ilerlediği ve ABD-Çin ticaret geriliminin küresel talebi zayıflatacağı endişeleriyle, Brent petrol yüzde 1,6 düşerek 65,87 dolara indi. Aynı dönemde WTI ham petrol de yüzde 1,2 azalarak 62,93 dolara geriledi.
Sonuç olarak, 2 Nisan’dan itibaren Brent petrol yüzde 10,5 düşerek 7,8 dolar, WTI ham petrol ise yüzde 10,7 gerileyerek 7,6 dolar değer kaybetti.
FİYAT DÜŞÜŞÜ, TÜRKİYE İÇİN FIRSAT OLABİLİR
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye gibi net enerji ithalatçısı ülkeler için önemli fırsatlar sunduğunu belirtti:
"Petrol fiyatlarındaki düşüş, Türkiye’nin enerji faturasında azalmaya yol açabilir. Ancak Trump’ın uyguladığı tarifeler nedeniyle yaşanacak küresel ekonomik yavaşlama, Türkiye’nin büyüme beklentilerine olumsuz yansıyabilir."
Barkeshli, ABD-Çin ticaret savaşlarının küresel ekonomi için yeni bir düzenin habercisi olduğunu ve Türkiye’nin şu an için “görece güvende” olduğunu ifade etti. Uzun vadede, bölgesel ekonomik işbirliklerinin ön plana çıkacağını, Avrasya’da yeni serbest ticaret bölgelerinin kurulmasının, dolardan uzaklaşma eğilimlerinin ve bölgesel para birimlerinin gelişmesinin gündeme gelebileceğini belirtti.
DOLARIN ZAYIFLAMASI VE KÜRESEL MALİYETLER
Uluslararası veri analitik şirketi Kpler’in Kıdemli Petrol Uzmanı Homayoun Falakshahi, petrol fiyatlarındaki düşüşün küresel büyüme beklentilerindeki yavaşlamayla ilişkili olduğunu belirtti:
"ABD için büyüme tahminimizi yüzde 2’den yüzde 0,8’e düşürdük. Bu yüzden Brent petrol için 12 aylık fiyat tahminimizi varil başına 71 dolardan 66 dolara revize ettik."
Falakshahi, Türkiye’nin yılbaşından itibaren günlük ortalama 58 bin varil ham petrol ithal ettiğini belirterek, fiyatlardaki düşüşün Türkiye gibi ülkelerin enerji maliyetlerini azalttığını ifade etti. Bunun yanı sıra, doların küresel ölçekteki zayıflığının da maliyetleri düşüren bir diğer etken olduğunu söyledi. Ancak, Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesinin, bu avantajı önemli ölçüde azalttığını belirtti.
KAYA PETROLÜ ÜZERİNDEKİ BASKI ARTIYOR
Falakshahi, Trump’ın gümrük tarifelerinin küresel ekonomik büyümeyi olumsuz etkilediğini ve petrol ürünlerine olan talebin zayıfladığını ifade etti:
"Petrol ürünlerine yönelik talep artışı tahminimizi günlük 750 bin varilden 500 bin varile çektik. Bu revizyon özellikle ABD ve Çin’de dizel ve nafta kullanımındaki düşüşten kaynaklanıyor."
Petrol fiyatlarının mevcut seviyelerde devam etmesinin, ABD’deki kaya petrolü üretimini baskılayacağına dikkat çeken Falakshahi, şunları söyledi:
"Yeni petrol kuyularının kazanç sağlamaya başlaması için WTI bazında yaklaşık 65 dolar seviyesinde bir fiyat gerekiyor. Fiyatlar 60 dolar civarında kalırsa, üretimde yıl sonuna kadar günlük 300 bin varillik bir azalma yaşanabilir."
Fiyatların 55 dolara gerilemesi durumunda ise günlük üretim kaybının 600 bin varile ulaşabileceğini belirtti.
