ÖZEL HABER - Furkan Eren Baysel
D'Hondt Sistemi Nedir?
D'Hondt yöntemi, Belçikalı hukukçu ve matematikçi Victor D'Hondt tarafından 1878'de tasarlanmış bir nispi temsil hesaplama yöntemidir. Türkiye'de, 1961 yılından bu yana, 1965 ve 1966 Millet Meclisi seçimleri dışında, tüm genel ve ara seçimlerde d'Hondt sistemi uygulanmaktadır ve günümüzde hala yürürlükte olan bir sistemdir.
Neden D'Hondt Sistemi kullanılıyor?
D'Hondt Sistemi, federal eyaletlerde veya parti listesine oranlı temsil sistemleri kullanılarak parlamentoya dağıtılacak milletvekili sayılarını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Bu sistem, milletvekillerinin oy oranına göre direkt olarak dağıtılmasının küsüratlı sayılar doğurmasının zor olması nedeniyle geliştirilmiştir. Ayrıca, aşırı uç partilerin temsil edilmesiyle oluşacak istikrarsızlığın önüne geçmek ve büyük partileri ve koalisyon veya ittifakları teşvik ederek yasama faaliyetlerinin kolaylaştırılmasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.
D’Hondt sistemi, belirli bir üye sayısına sahip meclis veya parlamentolarda kullanılan bir seçim yöntemidir. Bu sistem, partilerin aldığı oyların toplam sayısına göre sandalyelerin belirlenmesini sağlar. Herhangi bir partinin aldığı oy sayısı, kalan sandalye sayısına bölünerek, art arda bütün bölümlerin karşılaştırılması yoluyla sandalyelerin dağıtılması gerçekleştirilir.
D’Hondt sistemi, ilk sandalyenin en yüksek bölüme sahip parti veya adaya verildiği bir yöntemdir. Sonraki sandalyeler, partilerin veya adayların bölüm sonuçlarına göre sırayla dağıtılır. Her bölümde, bir parti veya adayın aldığı oy sayısı, bir sonraki bölümdeki sandalye kazanma şansını azaltır.
D’Hondt sistemi, birçok ülkede kullanılan bir seçim yöntemi olarak kabul edilir. Bu yöntem, çoğunluk oylama yöntemleri arasında en yaygın olanlarından biridir ve belirli bir parti veya adayın sandalye kazanma şansını hesaplamak için kullanılır.
D’HONDT SİSTEMİNDE HESAPLAMA NASIL YAPILIR?
Örnek vermek gerekirse 7 milletvekili çıkarması gereken bir şehir düşünelim. A Partisi 120 bin, B Partisi 75 bin, C Partisi ise 55 bin oy almış olsun.
1. Milletvekili için en yüksek oy 120 bin ile A Partisindedir. Bu yüzden ilk milletvekilini A Parti'sine veriyoruz ve 2. milletvekili seçimine geçiyoruz
2. Milletvekili seçimine geçmeden önce A partisinin aldığı oyu çıkardığı milletvekili sayısına 1 ekleyip toplam oyuna bölüyoruz. Artık A Partisi'nin 60 bin oyu vardır. B Partisinin 75 bin oyu, C Partisi'nin ise 55 bin oyu vardır. En fazla oy B Partisi'nde olduğu için 2. milletvekilini B Partisine verip 3. milletvekili seçimlerine geçiyoruz.
3. Milletvekili seçimine geçmeden önce B Partisi'nin toplam oyunu çıkardığı milletvekiline 1 ekleyip toplam oyuna bölüyoruz. Artık B partisinin 37.500 oyu kalmıştır. A Partisinin 60 bin oyu, B Partisinin 37.500 oy, C Partisinin ise 55 bin oyunu vardır. En yüksek oy 60 bin oyla A Partisi'nde olduğu için 3. milletvekilini A Partisine verip 4. milletvekili seçimine geçiyoruz.
4. Milletvekili seçimine geçmeden önce A Partisinin toplam oyunu çıkardığı milletvekiline 1 ekleyip toplam oyuna bölüyoruz. A partisi 2 tane milletvekili çıkardığı için toplam oyunu 3'e bölüyoruz. A Partisinin 40 bin oyu, B Partisinin 37.500 oy, C Partisinin ise 55 bin oyunu vardır. Bu kez 4. milletvekili en yüksek oya sahip C Partisine gidiyor. Bu formül 7. milletvekili çıkana kadar devam edecektir.
Oylamanın sonucunda 7 milletvekiliyle temsil edilecek şehrimizde A Partisi 4, B Partisi 2, C Partisi ise 1 milletvekili çıkarmıştır. D’Hondt sistemi, parti ve adayların adil bir şekilde sandalye kazanmasını sağlayan bir sistemdir. Ancak, büyük partilerin avantajlı olduğu ve küçük partilerin sandalye kazanma şansının azaldığı eleştirilerine de maruz kalmıştır. Bu nedenle D’Hondt sistemi seçmenleri en büyük partilere oy vermeye yönlendirmektir ve bazı partilerin görüş ayrılıkları olmasına karşın ittifak olmasına neden olabilmektedir.
