Türkiye’de sigara ve alkollü içkilerde uygulanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), yasal düzenleme gereği her altı ayda bir Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) kadar otomatik olarak artırılıyor. 2025’in ilk altı ayında ÜFE’nin yüzde 15’e ulaşması beklenirken, bu oran sigara fiyatlarına doğrudan yansıyacak. Ekonomistlerin öngörülerine göre, bu ay sigarada ÖTV oranı yüzde 15 artacak ve bu da paket başına ortalama 8-10 TL zam anlamına geliyor.
En ucuz sigara 80 TL, orta segment 90 TL’ye çıkacak
Vergi artışı sonrası en ucuz sigara fiyatı 70 TL’den 80 TL’ye yükselecek. Orta segmentteki sigaralar ise 80 TL’den 90 TL’ye tırmanacak. En çok satan üç büyük üreticinin ürünlerinde de benzer zamlar bekleniyor. Yani, sigara tiryakileri için yeni dönemde en düşük fiyatlı pakete ulaşmak bile ciddi bir bütçe gerektirecek.
Vergi yükü nasıl şekilleniyor? İşte yeni hesaplama
Sigara fiyatlarının bu denli yükselmesinin temel nedeni, vergi sistemindeki karmaşık yapı ve artan oranlardır. Bir sigara paketinde üç ana vergi kalemi bulunuyor:
-
Nispi ÖTV: Paket fiyatının yüzde 50’si oranında alınıyor.
-
Asgari maktu vergi: Her bir sigara dalı için alınan ve toplamda paket başına 36,62 TL olan bu tutar, yüzde 15 zamla 42,11 TL’ye çıkacak.
-
Maktu vergi: Mart ayında yapılan düzenlemeyle 10,50 TL’den 12,07 TL’ye yükseliyor.
Bu iki maktu verginin toplamı, zam sonrası 54,12 TL’yi bulacak. Üzerine yüzde 18 KDV eklendiğinde, tek paketteki toplam vergi yükü yaklaşık 64,94 TL’ye ulaşacak. Yani, 80 TL’lik bir paketin neredeyse tamamı vergiye gidiyor.
Zamın etkileri: Tüketici ve piyasa nasıl etkilenecek?
Bu yeni artış, sigara tüketicilerinin harcamalarını ciddi şekilde artıracak. Ortalama bir tiryaki, aylık sigara bütçesini yeniden gözden geçirmek zorunda kalacak. Özellikle düşük gelirli sigara kullanıcıları için bu zam, ya tüketimi azaltma ya da kaçak ve merdiven altı ürünlere yönelme riskini artırıyor.
Piyasa açısından bakıldığında ise, yüksek vergi ve fiyat politikası, devletin vergi gelirlerini artırmayı hedeflerken, kayıt dışı sigara ticaretinin de önünü açabilir. Son yıllarda maliyet artışlarının perakende fiyatlara yansıma katsayısı düşse de, yeni zamla birlikte tüketici üzerindeki baskı yeniden artacak.
Sigarada fiyat artışlarının arka planı
Mart ayında Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’yla sigaralarda paket başına maktu vergi 8,39 TL’den 10,50 TL’ye çıkarılmış, nispi vergi oranı ise yüzde 53,5’ten yüzde 50’ye indirilmişti. 2024 başından bu yana yapılan bu düzenlemeler, sigara fiyatlarındaki maliyet artışının tüketiciye yansımasını bir miktar azaltmıştı. Ancak, ÜFE’deki yükselişle birlikte maliyet çarpanı yeniden yukarı çekilmiş oldu.
Sigarada yeni dönem: Fiyatlar daha da yükselebilir
Uzmanlar, sigarada fiyat artışlarının önümüzdeki dönemde de devam edebileceğine dikkat çekiyor. Hem enflasyonun hem de döviz kurlarındaki dalgalanmaların etkisiyle, yılın ikinci yarısında yeni zamların gündeme gelmesi şaşırtıcı olmayacak. Bu tablo, hem kamu sağlığı politikaları hem de tüketici davranışları açısından yeni tartışmaları beraberinde getirecek.
