Utku ÇELİK- 10 Temmuz 1995'te kaybettik Mehmet Ali Aybar'ı... Türkiye'nin sosyalist hareketinin önde gelen isimlerinden biriydi. Peki, TİP Eski Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar kimdir? Mehmet Ali Aybar nereli, neden hayatını kaybetti?
MEHMET ALİ AYBAR KİMDİR?
Mehmet Ali Aybar, 5 Ekim 1908 tarihinde İstanbul'da Yarbay Tahsin Bey'in oğlu olarak dünyaya geldi. Galatasaray Lisesi'ni tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Fakülte içerisinde Prof. Ali Fuat Başgil'in anayasa hukuku asistanı olarak görev yaptı ve daha sonra hukuk doktoru ve devletler hukuku doçenti oldu.
1945 yılında Vatan gazetesinin sahibi ve başyazarı Ahmet Emin Yalman'ın teklifiyle tek parti rejimine karşı yazılar yazmaya başladı. Ancak bu durum, dönemin milli eğitim bakanı Hasan Ali Yücel'in talimatıyla üniversitedeki görevine son verilmesine neden oldu.
1946 seçimlerinde bağımsız milletvekili adayı oldu, ancak seçilemedi. 1947 yılında önce Hür, ardından Zincirli Hürriyet gazetelerini kurdu ve bu gazetelerdeki yazıları sebebiyle 1949 yılında 3 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1950'de genel af ile serbest bırakılan Aybar, iki yıl sonra avukatlık mesleğine başladı.
1962 yılında Türkiye İşçi Partisi'nin genel başkanı seçildi. 1965 ve 1969 genel seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak seçildi. Aynı dönemlerde Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'yı işgalini eleştirdi ve Türkiye'ye özgü sosyalizmi, güleryüzlü, insancıl ve özgürlükçü bir yaklaşım olarak savundu. Ancak bu görüşleri eleştirenlerle arasındaki anlaşmazlığın büyümesi sonucunda 1969'da genel başkanlıktan ve 1971'de parti üyeliğinden istifa etti.
1975 yılında Sosyalist Parti adını alacak olan Sosyalist Devrim Partisi'ni kurdu. Ancak 12 Eylül 1980'de diğer siyasi partilerle birlikte kapatıldı.
Aybar, Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm (1968), 12 Mart'tan Sonra Meclis Konuşmaları (1973), Örgüt Sorunu (1979) ve TİP Tarihi (BDS Yayınları) gibi kitapların yazarıdır. Ayrıca ABD'nin Vietnam'daki savaş suçlarını yargılamak üzere oluşturulan uluslararası Russell Mahkemesi'nde yargıç olarak görev yapmıştır.
MEHMET ALİ AYBAR'IN GENÇLİK YILLARI
Gençlik yıllarında sporda gösterdiği başarılarıyla da tanınan Aybar, 1928-1935 arası Türkiye millî atletizm takımında yer almış, bu dönemde 100 ve 200 metre bayrak yarışlarında Türkiye rekorları kırmıştı. Aybar 1931'de Balkan şampiyonu olan 4 x 100 bayrak takımının da başarılı koşucuları arasındaydı. Galatasaray Spor Kulübünün atletizm takımında uzun süre spor yaptı.
MEHMET ALİ AYBAR'IN ÖZEL HAYATI
1947 yılında evlendiği Siret Uncu'dan (1987 yılında vefat eden), bir kızı olan Güllü (1956 doğumlu) vardı. Siret Hanım'ın yeğeni ise Çiğdem Talu'dur.
MEHMET ALİ AYBAR'IN BABASI KİMDİR?
Mehmet Ali Aybar’ın babası Yarbay Tahsin Bey’dir. Kendisi Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde askeri bir subaydı ve Çanakkale Savaşı’nda 17. Alay Komutanı olarak görev yapmıştır.
MEHMET ALİ AYBAR VE NAZIM HİKMET
Mehmet Ali Aybar, Nazım Hikmet’in büyük teyzesinin torunudur. İkisi arasında yakın bir ilişki vardı. 1961 Anayasası’nın sağladığı özgürlüklerle kurulan Türkiye İşçi Partisi’nin ilk lideri, Nâzım Hikmet’in yurt dışına çıkışını sağlayan kişi olarak bilinir.
MEHMET ALİ AYBAR VE ALİ FUAT CEBESOY
Mehmet Ali Aybar’ın babası Yarbay Tahsin Bey ve Ali Fuat Cebesoy'un babası İsmail Fazıl Paşa kardeşlerdi. Mehmet Ali Aybar ve Ali Fuat Cebesoy kuzenlerdir.
MEHMET ALİ AYBAR NEDEN HAYATINI KAYBETTİ?
Mehmet Ali Aybar, 10 Temmuz 1995 tarihinde İstanbul'da Florence Nightingale Hastanesinde kalp yetmezliği sonucu öldü.
