Bugün akşam televizyonda yayınlanacak olan Uyanış Büyük Selçuklu dizisi, tarihi konulara ilgi duyanların ilgisini çekiyor. Dizi, Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluş dönemini anlatırken, izleyicilerin Tuğrul Bey kimdir? sorusu da sıkça gündeme geliyor.
Tuğrul Bey kaç yaşında?
Tuğrul Bey, 995 yılında Horasan'da doğdu ve Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu ve ilk sultanı olarak tarihe geçti. Oğuzlar'ın Kınık boyundan Selçuk Bey'in torunuydu ve babası Mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi Selçuk Bey'in yanında büyüdü. Çocukluğu Seyhun boylarındaki Cend şehrinde geçti ve Altun Can Hatun ile evlendi.
1025 yılında, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabgu'nun esir alınmasının ardından Tuğrul Bey, Selçukluların başına geçti. Türkler, Selçuklular için yeni bir yurt arayan Tuğrul Bey'in liderliğinde Horasan'a göç ettiler. Kardeşi Çağrı Bey ile birlikte, 1028-1029 yılları arasında Merv ve Nişabur kentlerini ele geçirdi. Buhara ve Belh kentlerine de seferler düzenledi.
1038 yılında Nişabur'da kendini sultan ilan eden Tuğrul Bey, 1040 yılında Gaznelilerle yaptığı Dandanakan Savaşı'nı kazanarak Gazne Devleti'ne karşı Selçukluların üstünlüğünü sağladı. Kardeşi Çağrı Bey'i Horasan valisi olarak atayan Tuğrul Bey, İran'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi ve Selçuklu topraklarını Anadolu'ya kadar genişletti. Tuğrul Bey, 4 Eylül 1063 tarihinde Rey'de öldü.
1055 yılında Abbasi halifesi Kaim, Bağdat'ı elinde bulunduran Şii mezhepli Büveyhoğulları'na olan bağımlılığından kurtulmak için Bağdatlı ünlü alim, fakih ve kadı Mâvardı'yı Tuğrul Bey'e göndererek Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey'den yardım istedi. Bağdat'ta iktidar gücü halifelik muhafızları olan Türk kökenli ama Şii mezhepli "Basâsırı" da önceden kabul ettiği destekten sonra Buveydilerle ters düştü. Halife Kaim, bu ayrılıktan faydalanarak Tuğrul Bey'i Bağdat'a davet etti.
Tuğrul Bey, 1055'te Bağdat'a yaptığı seferde Büveyhoğulları ile savaşarak onları ağır bir yenilgiye uğrattı ve son Büveyhoğulları hükümdarı olan El-Meliku’r-Rahim'i esir aldı. Bu zaferle, Tuğrul Bey, Bağdat'a girip Abbasi halifeliğinin koruyuculuğunu üstlendi.
Ancak, bu sırada, üvey kardeşi İbrahim Yınal ve birçok Türkmen, Selçuklu idaresindeki ülkede Tuğrul Bey'e karşı ayaklandı. Tuğrul Bey, isyancı İbrahim Yınal ve Büveyhoğulları ordularıyla zorlu bir savaşa girdi. Aralık 1058'de ise, 400 atlı süvari bedevi Banu Hilal aşiret birlikleri önderliklerinde, 1055'te Bağdat'tan sürülmüş olan Basasırı, Bağdat'ı işgal etti. Şehirdeki camilerde, Kahire'de bulunan Şii Fâtımîler halifesi Müstansır adına hutbe okuttular.
1060 yılında Tuğrul Bey, İbrahim Yinal isyanını bastırdı ve Fâtımîlerin kontrolündeki Bağdat'ı geri aldı. Halife Kaim, Bağdat'a döndü ve Tuğrul Bey ile kızı Seyyide Fâtıma el-Betül'ü evlendirdi. Tuğrul Bey'e, "Dinin Direği" ve "Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı" gibi unvanlar verilerek Sultan ilan edildi.
Tuğrul Bey ne zaman ölmüştür?
Ancak, Tuğrul Bey'in ilk eşi hastalık nedeniyle 1060 yılında Cürcan'da hayatını kaybetti. Bu kayıptan derin üzüntü duyan Tuğrul Bey, eşinin cesedini başkentleri olan Rey kentine getirtti ve orada defnetti.
Tuğrul Bey, 4 Eylül 1063 tarihinde İran'ın Rey kentinde öldü. 73 yaşında olan Tuğrul Bey'in ölümü, Selçuklu Devleti için büyük bir kayıp oldu çünkü çocuksuzdu ve tahtın mirası konusunda belirsizlik vardı. Tuğrul Bey'in yerine yeğeni Alp Arslan tahta geçti.
Tuğrul Bey'in mezarı nerede?
Tuğrul Bey'in ölümünden sonra, onun naaşı Rey'deki Tuğrul Kulesi'ne defnedildi. Tuğrul Kulesi, hâlen İran'da bulunmaktadır ve turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
