Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Roma Statüsü temelinde kurulan, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım ve saldırı suçlarını yargılamakla görevli bağımsız bir mahkemedir. 1 Temmuz 2002’de resmen faaliyetlerine başlayan UCM, merkezi Hollanda’nın Lahey kentindedir ve 124 ülke bu mahkemeye taraf olmuştur.
UCM’nin amacı, uluslararası hukukun üstünlüğünü sağlamak ve en ağır insan hakları ihlallerini yargılayarak cezasızlığı önlemektir.
UCM kimleri yargılayabilir?
UCM, yalnızca bireyleri yargılama yetkisine sahiptir; devletlere karşı dava açamaz. Bir kişinin yargılanabilmesi için suçun, mahkemeye taraf bir ülkenin vatandaşı ya da bu ülke sınırlarında işlenmiş olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yönlendirmesiyle de davalar açılabilir.
Netanyahu hakkında verilen tutuklama kararı
UCM, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Galant hakkında, Gazze’deki savaş suçları nedeniyle tutuklama emri çıkardı. Bu karar, Gazze’deki sivil ölümleri ve insan hakları ihlallerine yönelik bir dizi iddiaya dayanıyor.
Mahkeme, özellikle İsrail’in Gazze’de düzenlediği operasyonlarda sivillere karşı işlenen suçlar konusunda kapsamlı bir soruşturma yürüttü. Netanyahu ve Galant’ın, uluslararası insancıl hukuku ihlal ettiği iddiaları, mahkemenin gündemine taşındı.
Uluslararası tepkiler
Netanyahu hakkındaki tutuklama emri, dünya genelinde farklı tepkilerle karşılandı. ABD, kararı eleştirerek İsrail’in “meşru savunma hakkını” görmezden geldiğini savundu. Arjantin ise kararı, İsrail’in terör örgütlerine karşı mücadelesini zayıflatacağı gerekçesiyle kınadı.
Fransa, mahkemenin kararına daha temkinli yaklaştı. Fransa Dışişleri Bakanlığı, kararın hukuki yönleri üzerinde dikkatle çalışılması gerektiğini belirtti.
UCM’nin yargı süreci nasıl işler?
Roma Statüsü’ne göre, UCM’ye dava açılabilmesi için üç yöntem bulunmaktadır:
- Savcılık soruşturması: Mahkeme savcısı, herhangi bir kaynaktan gelen bilgiler ışığında bir durumu inceleyebilir.
- Devletlerin talebi: Taraf ülkeler, mahkemeden belirli bir suç hakkında soruşturma açılmasını isteyebilir.
- BM Güvenlik Konseyi: Güvenlik Konseyi, mahkemeye olay bildiriminde bulunarak soruşturma talep edebilir.
Her durumda, davanın açılıp açılmayacağına UCM savcısı karar verir.
UCM’nin yapısı
UCM, dört ana organdan oluşur:
- Başkanlık
- Temyiz, Yargılama ve Ön-Yargılama Bölümleri
- Savcılık Bürosu
- Yazı İşleri Bürosu
Mahkeme, uluslararası hukukun etkin işleyişini sağlamak için bağımsız bir şekilde çalışmaktadır.
