Utku ÇELİK-Yörük, Türk halklarına atfedilen bir yaşam tarzı olan göçebe yaşamı seçen gruplara verilen bir isimdir. Anadolu'da, Türkmen aşiretleri olarak da bilinen obalarıyla yaylak-kışlak hayatı yaşayan önemli bir nüfus çoğunluğunu oluştururlar. Aynı şekilde Balkanlar'daki Türk toplulukları arasında da Yörükler yüksek sayıda bulunmaktadır. Rumeli Yörükleri olarak adlandırılan gruplar arasında Kocacık Yörükleri, Naldöken Yörükleri, Vize Yörükleri gibi alt gruplar yer almaktadır. Bugün, Bulgaristan, Yunanistan ve Makedonya'nın dağ köylerinde yaşamaktadırlar. Peki, Yörük ne demek? Yörük Kime Denir? Yörük Cümle İçinde Nasıl Kullanılır? TARİHTE YÖRÜKLER-GÜNÜMÜZDE YÖRÜKLER
YÖRÜK NE DEMEK?
Yörük ismi, kökeni 11. yüzyılda Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden Oğuz Türklerine dayanan, göçebe bir yaşam tarzı sürdüren ve hayvancılıkla geçimini sağlayan insanları tanımlamaktadır. Yörükler, mevsime bağlı olarak ova veya yaylalarda kurdukları çadırlarda yaşarlar ve günümüzde Anadolu ve Rumeli bölgelerinde yoğun bir şekilde yerleşmişlerdir.
Yörük kelimesi, "cesur, savaşçı, sağlam adımlarla yürüyen" gibi anlamlara gelir. Bazı durumlarda ise "yürük" kelimesi de Yörükler için kullanılmaktadır. Günümüzde ise Yörük sözcüğü, genellikle konar-göçer hayatı yaşayan tüm toplulukları tanımlamak için kullanılmaktadır.
YÖRÜK TDK SÖZLÜK ANLAMI NEDİR?
Yörük kelimesi Türk Dil Kurumu Sözlüğü'nde özel bir isim olarak tanımlanmaktadır. Anlam olarak, "hayvancılıkla uğraşan, genellikle Toros Dağları'nda yaşayan göçebe Türk kabilesi veya Türkmen" olarak ifade edilmektedir.
TDK sözlüğü, Yörükler için dar tanım kullanmıştır. Çünkü Yörükler sadece Toroslarda yaşamıyorlar. Yörüklerin geneli Ege Bölgesi ve Balkanlarda yaşıyorlar.
YÖRÜK KİME DENİR?
Yörükler, yerleşik bir hayat düzeni olmayan, konar-göçer bir yaşam tarzını benimseyen kişilere verilen isimdir. Bu topluluklar genellikle Oğuz Türklerinden gelir ve aynı zamanda Türkmen olarak da adlandırılırlar. Çadır hayatını tercih ederler ve hayvancılıkla uğraşırlar.
Anadolu'da birçok insan yaz aylarında yaylalara çıkarak Yörük yaşamını sürdürmektedir. Yaz mevsimi boyunca yaylalarda konaklayarak hayvancılıkla ilgilenirler. Yazın sonunda ise tekrar ova bölgelerine inerler.
YÖRÜK CÜMLE İÇİNDE NASIL KULLANILIR?
Yörük, bir özel isim olarak kullanıldığından dolayı cümle başında ve cümle içinde büyük harfle başlar. Ayrıca, ek almış hali olan "Yörüklük" sözcüğünde ise son sözcük olan "k" olduğu gibi yazılır, fakat okurken yumuşatılır. Buna ek olarak, bazı durumlarda Yörük, sıfat olarak da özel ismin başında kullanılabilir.
-Yörük Ali, atını dağlara doğru sürdü.
-Bizim komşular hala Yörük hayatı sürdürüyorlar.
TARİHTE YÖRÜKLER
Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar genelinde sahip olduğu toprakları kontrol etmek amacıyla sadece Türkmen/Yörükleri gönderip görevlendirmiştir. Yörükler, Anadolu ve Rumeli'de göçebe bir yaşam süren, geçimlerini hayvancılıkla sağlayan ve mevsimlere bağlı olarak ova veya yaylalarda çadırlarda konaklayan Oğuz Türkleri olarak bilinir.
11. yüzyılda Orta Asya'dan göç eden ve göçebe hayat tarzını benimseyen Oğuzlar, İran üzerinden geçerek Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya ulaşmışlardır. Anadolu'da da eski yaşam tarzlarını koruyarak devam etmişlerdir. Başlangıçta Türkmen adıyla anılan Oğuz boylarının bir kısmı zamanla yerleşik hayata geçmiştir. Anadolu'nun İslamlaştırılması ve Türkleştirilmesi sürecinde Oğuz boyları, Anadolu'nun her bölgesine yayılmıştır. Yörüklerin temel geçim kaynakları koyun ve keçi olmuştur, çünkü göç sırasında küçükbaş hayvanları taşımak daha kolaydır.
GÜNÜMÜZDE YÖRÜKLER
Türkiye'de, Osmanlı döneminin 19. yüzyılının ardından asayiş ve devlet otoritesinin sağlanması amacıyla göçebe yaşam tarzından vazgeçirilmek için mecburi iskan uygulamaları yapılmıştır. Bu süreçte yerleşik hayata geçirilen gruplar, kendilerini genellikle "Yörük Türkmenler" olarak tanımlar.
Yörükler, zamanla yerleşik hayat tarzına uyum sağlamış olup günümüzde özellikle Toroslar'da hala göçebe yaşam süren Yörük toplulukları bulunmaktadır. Bununla birlikte, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde hala birkaç göçebe Yörük grubuyla karşılaşmak mümkündür, ancak sayıları sınırlıdır. Çoğu Yörük topluluğu ise tamamen yerleşik hayata geçmiştir.
Yörükler, geçmişteki göçebe alışkanlıklarından bazılarını hala sürdürmektedir. Örneğin, panayır, keşkek, kıl çadırı, kilim, hasır ve deve güreşleri gibi geleneksel göçebe uygulamalarını yaşatmaktadırlar. Bu geleneklerin temsili olarak sergilendiği ve deve güreşlerinin yapıldığı tarım ve seracılık festivalleri, özellikle Antalya'nın Kumluca ve Muğla'nın Fethiye ilçelerinde düzenlenmektedir.
