ABD başkanlık seçimleri, dört yılda bir Kasım ayının ilk Salı günü düzenlenir. Ancak, bu seçimlerde "en çok oyu alan aday kazanır" kuralı geçerli değildir. Başkan, halk oyuyla değil, toplamda 538 üyeden oluşan "seçiciler kurulu" (Electoral College) tarafından belirlenir.
Seçim Sistemi Nasıl Çalışır?
ABD'de 50 eyaletin her biri, nüfus oranına göre belirlenmiş bir seçiciler kurulu üyesi sayısına sahiptir. Bu sisteme göre, bir aday herhangi bir eyalette çoğunluğu sağladığında, o eyaletin tüm delegelerini kazanır. Başkanlık için gerekli olan 270 delegeye ulaşan aday başkan olarak seçilir. Örneğin, nüfus bakımından en büyük eyalet olan California, 54 delegeyle en fazla oy hakkına sahipken, Wyoming, Alaska ve Kuzey Dakota gibi nüfusu düşük eyaletler yalnızca üçer oy hakkına sahiptir.
Bu sisteme göre, bir adayın ülke genelinde daha az oy almasına rağmen delege sayısı yüksek olan eyaletlerde kazanması başkan olmasını sağlayabilir. 2016 seçimlerinde Donald Trump, Hillary Clinton’dan yaklaşık üç milyon oy az almasına rağmen bu sistem sayesinde başkanlık koltuğuna oturmuştur.
"Salıncak Eyaletler" Neden Önemli?
ABD seçim sisteminde çoğu eyalet belirli bir partiye sadık bir şekilde oy verirken, her seçim döneminde farklı bir partiye yönelebilen eyaletler vardır. Bu eyaletlere "salıncak eyaletler" adı verilir ve başkan adayları bu eyaletlerde oy kazanmaya büyük önem verir. Bu yılki başkanlık seçiminde kritik rol oynaması beklenen eyaletler arasında Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Pennsylvania ve Wisconsin öne çıkmaktadır. Salıncak eyaletlerdeki seçim sonuçları, başkanlık yarışını doğrudan etkileyebilecek potansiyele sahiptir.
Eyaletlerde Kazan-Kazan Sistemi Nedir?
ABD seçim sistemi, her eyalette "kazanan hepsini alır" (winner-takes-all) ilkesine dayanır. Bu ilkeye göre, aday bir eyalette çoğunluğu elde ettiğinde, o eyaletin tüm delegelerini alır. Örneğin, Teksas'ta bir aday sadece bir oy farkla önde olsa bile, eyaletin 40 delege oyunun tamamını kazanır. Bu sistem, seçim sonuçlarının ülke genelinde büyük farklılıklar gösterebilmesine olanak tanır.
İki Aday Eşit Oy Aldığında Ne Olur?
Teorik olarak iki adayın delege sayısında eşitliğe ulaşması halinde, başkan ABD Kongresi'nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi tarafından seçilir. Bu olağan dışı durum yalnızca bir kez, 1824 yılında yaşanmıştır. Bu yöntemde, Temsilciler Meclisi her eyalet için tek bir oy kullanır.
Kongre Seçimleri Neden Önemlidir?
ABD başkanlık seçimleri ile aynı gün, Kongre'nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi üyeleri ve Senato'nun üçte biri de seçime gider. Bu seçimler, başkanın politikalarının ne ölçüde hayata geçirilebileceği üzerinde belirleyici bir role sahiptir. Kongre'de çoğunluğu elinde bulunduran parti, başkanın yasa çıkarma sürecini kolaylaştırabilir veya zorlaştırabilir.
ABD seçim sistemi, birçok ülkenin aksine oldukça farklı bir yapıya sahiptir ve sonuçların beklenenden farklı şekilde gelişmesine olanak tanır.
