Anayasa Mahkemesi (AYM) kararına rağmen tahliye edilmeyen ve vekilliği düşürülen TİP Milletvekili Can Atalay davasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye'den savunma istedi.
AİHM, Atalay'ın tutukluluğunun devam etmesinin hukuksuzluğuna işaret ederek bazı sorular yöneltti.
Gezi davası kapsamında tutuklu bulunan avukat Can Atalay, 14 Mayıs 2023 seçimlerinde TİP'ten milletvekili seçilmesine rağmen hala cezaevinde. AYM, Atalay'ın milletvekili dokunulmazlığı gerekçesiyle tahliyesine karar vermiş, ancak bu karar uygulanmamıştı.
AİHM TÜRKİYE'YE SORULAR YÖNELTTİ
AİHM, Atalay'ın tutukluluğuna ilişkin Türkiye hükümetine savunma sunması için çağrıda bulundu. Hukukçu Kadir Öztürk'ün Artı Gerçek'te aktardığına göre, AİHM'in
Türkiye'ye yönelttiği sorular şunlar:
- Anayasa Mahkemesi’nin, milletvekili seçilmesinin ardından devam eden tutukluluğu nedeniyle ihlal tespitini dikkate alarak, başvuran Sözleşme’nin 5 § 1 maddesini ihlal edecek şekilde özgürlüğünden mahrum bırakılmış mıdır? Özellikle, Anayasa Mahkemesi’nin 25 Ekim ve 21 Aralık 2023 tarihli, başvuranın cezaevinden tahliyesine ve aleyhindeki ceza yargılamasının yeniden başlatılmasına ve askıya alınmasına hükmeden kararları göz önünde bulundurulduğunda, başvuranın özgürlüğünden mahrum bırakılmaya devam edilmesi, 5 § 1 maddesinin amaçları doğrultusunda “hukuka uygun” ve “kanunla öngörülen usule uygun” muydu (bkz. mutatis mutandis, Mehmet Hasan Altan / Türkiye, no. 13237/17, § 139, 20 Mart 2018)?
- Başvuran, Sözleşme’nin 5 § 4 maddesinin gerektirdiği şekilde, tutukluluğunun yasallığına itiraz edebileceği etkili bir prosedüre sahip miydi? Özellikle, Anayasa Mahkemesi’nin başvuranın devam eden tutukluluğunun yasal olmadığı tespitine rağmen Yargıtay’ın başvuranı tahliye etmeyi reddetmesi nedeniyle bu hüküm ihlal edilmiş midir (bkz. Khlaifia ve Diğerleri / İtalya [BD], no. 16483/12, §§ 128-31, 15 Aralık 2016, ve Yılmaz Aydemir / Türkiye, no. 61808/19, §§ 36-38, 23 Mayıs 2023)?
- Başvuranın Sözleşme’nin 5. maddesi ve Sözleşme’ye Ek 1 http://No.lu Protokol’ün 3. maddesine tekabül eden haklarının ihlal edildiğini tespit eden Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanmamasına ilişkin yargılamalara Sözleşme’nin 6. maddesi uygulanabilir mi? Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu kararlarının uygulanmaması nedeniyle başvuranın Sözleşme’nin 6 § 1 maddesi kapsamındaki mahkemeye erişim hakkı ihlal edilmiş midir (ilgili ilkeler için bkz. Bursa Barosu Başkanlığı ve Diğerleri / Türkiye, no. 25680/05, §§ 133-35, 19 Haziran 2018, diğer referanslarla birlikte)?
- Başvurucunun seçildikten sonra tutukluluğunun devam etmesi ve nihayetinde milletvekili statüsünü kaybetmesi nedeniyle Sözleşme’ye Ek 1 http://No.lu Protokol’ün 3. maddesi uyarınca serbest seçimlerde milletvekili seçilme hakkı ihlal edilmiş midir (bkz. Selahattin Demirtaş/Türkiye (no. 2) [BD], no. 14305/17, § 386, 22 Aralık 2020)?
AİHM'in Türkiye'den savunma talebi, Can Atalay davasında önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor. AİHM'in Türkiye'nin savunmasını değerlendirdikten sonra vereceği karar, Atalay'ın geleceği açısından kritik önem taşıyor.
