Uzun bir zaman sonra geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen asgari ücret ara zammının bu yıl da yapılıp yapılmayacağı merak konusu oldu. Bu doğrultuda çeşitli söylentiler dile getirilirken kamuoyu, hükümetten yapılacak resmi açıklamayı beklemeye başladı.
2023 yılının başında yüzde 54.5 olarak belirlenerek net 5500 liradan 8506 liraya yükseltilen asgari ücretin bu yıl boyunca aynı kalması ya da yeniden düzenlenerek artılması ihtimalleri tartışılırken konu ile ilgili olarak Çalışma ve Sosyal Bakanı Vedat Bilgin'den açıklama geldi. Bakan Bilgin, konu ile ilgili olarak, “Bir zam beklemiyorum. Olağanüstü bir durum olursa düşünülebilir. Asgari ücrete ara zam gelmeyecektir. Enflasyonun yüzde 20'lere gerilere düştüğü bir ortam var" ifadelerini kullandı.
ASGARİ ÜCRET NEDİR?
Asgari ücret, bir işçinin bir ay boyunca çalışması karşılığında alması gereken en düşük ücret miktarını ifade eder. Asgari ücret miktarı, ülkelere göre farklılık gösterir.
Türkiye'de 2021 yılı için brüt asgari ücret tutarı 3.577 TL, net asgari ücret tutarı ise 2.825 TL olarak belirlenmiştir. Ancak bu tutarlar her yıl yeniden belirlenmekte ve değişebilmektedir.
ASGARİ ÜCRETİN TARİHÇESİ NEDİR?
Asgari ücretin tarihçesi oldukça eski zamanlara dayanmaktadır. İlk olarak, 1894 yılında Yeni Zelanda'da hükümet tarafından asgari ücret yasası çıkarılmıştır. Bu yasayla birlikte, tüm işçilere minimum bir ücret ödenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
Daha sonra, 20. yüzyılın başlarında diğer ülkeler de asgari ücret yasalarını benimsemeye başladılar. Özellikle, Amerika Birleşik Devletleri'nde 1938 yılında çıkarılan "Fair Labor Standards Act" (Adil İş Standartları Yasası) ile federal bir asgari ücret belirlenmiş oldu.
Türkiye'de ise ilk defa 1950 yılında 62 sayılı kanunla "milli asgari ücret" uygulamasına geçildi. Daha sonra, 1963 yılında çıkarılan 3008 sayılı kanunla birlikte "asgari ücret" adı altında düzenleme yapıldı ve bu düzenleme günümüze kadar devam etmektedir.
Asgari ücret düzenlemeleri, ülkelerin ekonomik ve sosyal koşullarına göre farklılık göstermektedir. Günümüzde birçok ülke, asgari ücret düzenlemeleri ile çalışanların haklarını korumaya çalışmaktadır.
ASGARİ ÜCRET NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Asgari ücret, her ülkede farklı yöntemlerle belirlenir. Genellikle asgari ücretin belirlenmesinde ekonomik, sosyal ve politik faktörler dikkate alınır. Aşağıdaki faktörler, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir:
-
Ülkenin ekonomik durumu: Ülkenin genel ekonomik durumu, işsizlik oranı, enflasyon gibi faktörler, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir. Ekonomik koşulların kötü olduğu durumlarda asgari ücret artışları daha düşük olabilir veya hiç yapılmayabilir.
-
İşverenlerin maliyetleri: İşverenlerin çalışanlarına ödeyecekleri asgari ücretin maliyetleri, asgari ücretin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. İşverenlerin asgari ücret artışlarına nasıl tepki verecekleri, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir.
-
Sendikaların talepleri: Sendikalar, çalışanların haklarını korumak için mücadele ederler ve asgari ücretin artırılması taleplerinde bulunabilirler. Sendikaların talepleri, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir.
-
Siyasi faktörler: Siyasi partilerin işçi haklarına verdiği önem, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir. Hükümetler, asgari ücreti artırmak veya düşürmek gibi kararlar alabilirler.
-
Toplumsal talepler: Toplumun işçi haklarına ve asgari ücretin artırılmasına verdiği önem, asgari ücretin belirlenmesinde etkili olabilir. Sivil toplum kuruluşları ve toplumun farklı kesimleri, asgari ücretin artırılması için taleplerde bulunabilirler.
Her ülkenin kendi içinde belirlediği bu faktörler doğrultusunda asgari ücret belirlenmektedir. Belirleme yöntemi, ülkeden ülkeye farklılık gösterir.
ASGARİ ÜCRET ZORUNLU MU?
Birçok ülkede asgari ücret, yasal bir zorunluluktur. Çalışanların en temel haklarından biri olarak kabul edilir ve işçilerin insanca yaşayabilmeleri için en az bir geçim düzeyini garanti altına alır. Bu nedenle birçok ülke, asgari ücreti yasal olarak belirler ve işverenlerin bu ücreti ödemesi zorunludur ancak bazı ülkelerde asgari ücret, yasal bir zorunluluk değildir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu durum daha yaygındır. Bu ülkelerde asgari ücret yerine işverenler ve işçiler arasındaki ücret müzakereleri ile ücretler belirlenebilir. Yine de bu ülkelerde birçok işyeri, işçilerine bir tür asgari ücret ödemektedir.
Sonuç olarak asgari ücretin yasal bir zorunluluk olup olmadığı, ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Genel olarak, asgari ücretin insan hakları ve çalışanların temel hakları açısından önemli bir yerinin olduğu kabul edilir.
