Aspartam, birçok gıdanın ve ilacın bileşeninde bulunan bir yapay tatlandırıcıdır. İlk kez 1980'lerin başında ABD tarafından onaylanan aspartam, aspartik asit ve fenilalanin adlı iki aminoasitten oluşur. Aspartik asit, insan vücudunda doğal olarak bulunmayan ve vücut tarafından üretilen bir aminoasittir. Fenilalanin ise besinlerle alınması gereken önemli bir aminoasittir.
Aspartam, hazır yiyecekler, içecekler ve diyet ürünlerinde yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, ısı gerektirmeyen tariflerde de sıklıkla tercih edilir.
Aspartamın Bileşenleri ve Vücuda Etkileri
Aspartik Asit
Aspartik asit, vücutta hormon üretimi ve sinir sisteminin normal işleyişini destekler. Bakliyat, kabuklu yemişler, et, yumurta ve somonda bulunur.
Fenilalanin
Fenilalanin, vücutta protein, beyin kimyasalları ve hormon üretiminde kullanılır. Et, balık, yumurta, süt ürünleri ve fındık gibi gıdalarda bulunur.
Aspartam, vücuda alındığında metanole dönüşebilir. Metanol, yüksek miktarlarda toksik olabilir ve özellikle alkol sorunu olan kişilerde körlüğe ya da ölüme yol açabilir. Düzenli tüketilen metanol ise formaldehit adlı karsinojen ve nörotoksine dönüşebilir.
Aspartam İçeren Gıdalar
Aspartam, pek çok gıda ve içecekte bulunur:
Kola ve Diyet İçecekler
Kola ve diğer diyet içeceklerinde su, karbondioksit, renklendirici, fosforik asit, sodyum sitrat, tatlandırıcılar, sodyum benzoat ve kafein bulunur.
Meyveli Yoğurt ve Süt
Meyveli yoğurtlar, pastörize inek sütü, yoğurt kürü, meyve preparatı, sofra şekeri, renklendirici, aroma verici, trisodyum sitrat, sitrik asit, pektin, modifiye nişasta ve laktaz enzimi içerir. Paketlenmiş sütler de raf ömrünü uzatmak için çeşitli bileşikler içerir.
Meşrubat ve Soğuk İçecekler
Meşrubatlar ve soğuk içecekler tatlandırıcılar, renklendiriciler ve aroma koruyucular içerir.
Diyabet Gıdaları
Şeker hastalarının tükettiği özel gıdalarda da aspartam bulunur.
Konserve Meyveler ve Soslar
Konserve meyveler ve hazır soslar (ketçap, mayonez, hardal, barbekü sos, sarımsaklı mayonez) aspartam içerebilir.
Aspartamın Önemi ve Sağlığa Etkileri
Aspartam, dünya genelinde en yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılardan biridir. Gram başına dört kalori enerji veren aspartam, kan şekerini yükseltmez ve tatlılık derecesi sükrozdan 200 kat fazladır. Çeşitli gıdalarda, diyet ürünlerinde, alkolsüz içeceklerde, multivitamin tabletlerinde ve kahvaltılık tahıllarda kullanılır.
Aspartamın vücutta metanol olarak metabolize edilmesi ve formaldehite dönüşmesi sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Yüksek dozda aspartam tüketimi, sinir sistemi üzerinde hasara neden olabilir ve kalsiyum seviyesini artırarak sinir hücrelerine zarar verebilir. Ayrıca, kanser, kalp hastalıkları ve zihinsel sorunlar gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği düşünülmektedir.
Aspartam Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Aspartam Hangi Hastalıklara Neden Olur?
Aspartamın kesin olarak hangi hastalıklara neden olduğuna dair net bir veri bulunmamakla birlikte, bazı bilim insanları aspartamın şu hastalıklara neden olabileceğini öne sürmektedir: zeka geriliği, genetik bozukluklar, nörolojik hastalıklar, lupus, psikolojik hastalıklar, beyin tümörü, kalp hastalıkları, kanser türleri, baş ağrısı, nöbetler, inme, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, doğum kusurları, sindirim sistemi sorunları, görme bozuklukları, migren ve kronik yorgunluk.
Aspartamın Yan Etkileri Nelerdir?
Aspartam içeren gıdaların uzun süre ve yüksek miktarda tüketilmesi halinde şu yan etkiler görülebilir: uyuşma, bulantı, deri döküntüleri, eklem ağrıları, tat kaybı, kas spazmları, işitme kaybı, görme bozuklukları, nefes almada zorluk, vertigo, kulak çınlaması, uykusuzluk ve çarpıntı.
Aspartamın Doğal Alternatifleri Nelerdir?
Aspartam kullanmak istemeyenler için doğal tatlandırıcı alternatifleri şunlardır: akçaağaç şurubu, bal, şeker kamışı pekmezi, sabır otu nektarı, doğal meyve suları ve stevya bitkisi.
