Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının tanındığı 2012 yılından bu yana, vatandaşlar hak ihlallerini doğrudan bu yüksek mahkemeye taşıyabiliyor. 23 Eylül 2012 ile 30 Eylül 2024 tarihleri arasında yapılan başvuruların istatistikleri Anayasa Mahkemesi’nin internet sitesinde yayımlandı. Buna göre, bugüne kadar mahkemeye toplam 633 bin 488 bireysel başvuru yapıldı. Mahkeme, bunlardan 527 bin 803’ünü sonuçlandırarak, başvuruların yüzde 83,3’ünü karara bağladı. Derdest dosya sayısı ise 105 bin 685 olarak kaydedildi.
Kabul edilemez başvurular çoğunlukta
Mahkeme tarafından karara bağlanan başvurular arasında önemli bir kısmı kabul edilemez bulundu. 527 bin 803 başvurudan 435 bin 437’si kabul edilemezlik kararı alırken, yalnızca 75 bin 89 başvuruda en az bir hakkın ihlal edildiği saptandı. Ayrıca, 13 bin 712 başvuruda idari ret kararı verilirken, 2 bin 140 başvuru diğer gerekçelerle reddedildi. Hak ihlali olmadığı yönünde ise 1.425 başvuruya karar verildi.
En fazla ihlal kararı makul sürede yargılanma hakkına dair
Anayasa Mahkemesi, bir ya da birden fazla hakkın ihlal edildiği gerekçesiyle toplam 76 bin 247 başvuruda ihlal kararı verdi. Bu başvuruların çoğunda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği belirlendi; mahkeme 56 bin 443 başvuruda bu hakkın ihlal edildiği sonucuna vardı. Ayrıca, 5 bin 487 başvuruda adil yargılanma, 4 bin 661 başvuruda mülkiyet hakkı ve 4 bin 348 başvuruda ifade özgürlüğü ihlali tespit edildi. Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali ise 1.622 başvuruda hükme bağlandı.
Türkiye’de bireysel başvuru hakkının işleyişi
Bireysel başvuru hakkı, Türkiye’de yargı sisteminde önemli bir yeri olan Anayasa Mahkemesi aracılığıyla hak arama sürecini doğrudan vatandaşlara açtı. Mahkemeye başvurular, adil yargılanma, ifade özgürlüğü ve mülkiyet hakkı gibi birçok konuda yargı sürecini tamamlamış veya yargı sürecinde hak ihlaline uğradığını düşünen bireyler tarafından yapılabiliyor. Türkiye’nin en yüksek yargı organı olan Anayasa Mahkemesi, bu süreçte toplumun çeşitli kesimlerinden gelen talepleri değerlendirerek yargı sisteminde önemli bir rol oynamaya devam ediyor.
