Kuzey Ege'nin kalbi olarak anılan Ayvalık, tarihi Rum evlerinin restore edilerek güzelliklerinin gün yüzüne çıkmasıyla gerçek Ege ruhunu da yansıtmaktadır. Yazlık mekanlar algısından uzaklaşıp, özgün yapısı ve kültürel mirasıyla ziyaretçilere benzersiz deneyimler sunar. Asırlık zeytinyağı ile ünlü sabun fabrikaları ve zeytinciliğe dayalı endüstriyel peyzajı, Ayvalık'ı UNESCO Listesine layık bir aday yapmaktadır. Peki, Ayvalık Nerede, Nasıl Gidilir? Ayvalık Gezilecek Yerler Nelerdir? Ayvalık Gezi Rehberi
Ayvalık Gezilecek Yerler
1. Ayvalık Taksiyarhis Kilisesi
Ayvalık Taksiyarhis Kilisesi, Ayvalık'ın en eski sembol yapılarından biridir. Ayvalık'ta Rumlar tarafından inşa edilen birçok tarihi kiliseden biri olan Taksiyarhis Kilisesi, 1844 yılında Başmelek Cebrail'in adına ithaf edilerek yapılmıştır. İsmet Paşa Mahallesi'nde bulunan bu kilise, Ayvalık'ın ilk kilisesi olma özelliğini taşımaktadır ve 2012 yılında tamamlanan bir restorasyonla görkemli bir müze haline getirilmiştir.
Mübadele dönemi sonrasında tütün deposu olarak kullanılan bu tarihi yapı, işlemeli sarımsak taşları ve neo-klasik mimari tarzıyla dikkat çekmektedir.
2. Ayvalık Saatli Camii
Saatli Camii, Ayvalık'ın merkezinde Fevzipaşa Mahallesi'nde konumlanmıştır. İlk olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında Ortodoks Hristiyan Rumlar tarafından Agai İanni Kilisesi adıyla inşa edilmiştir. Ancak mübadele sürecinden sonra, 1928 yılından sonra camiye dönüştürülmüştür. Cami, Ayvalık'ın merkezinde bulunan Taksiyarhis Kilisesi'ne sadece 4 dakikalık yürüme mesafesindedir ve Ayvalık'ta gezilecek önemli yerlerden biridir.
II. Abdülhamid döneminde, Ayvalık'ın ilk camisi olarak bahçesine yapılan bir minare ile camiye dönüştürülen yapı, Saatli Camii adını saatli çan kulesinden almaktadır. Caminin avlusu, çınar ağaçlarının gölgesi altında huzurlu bir atmosfere sahiptir. 1944 depreminde çan kulesi yıkılmış olsa da, kuzey ve güney, doğu ve batı cephelerinde bulunan saatler nedeniyle yapı "Saatli Cami" olarak anılmaya devam etmektedir.
Ayvalık'ta başka eski kiliselerin de camiye dönüştürüldüğü görülmektedir. Çınarlı Cami (Ayios Yorgi Kilisesi), eski bir Yunan kilisesinden camiye çevrilmiştir ve Sultan Abdülhamid tarafından 19. yüzyılın ikinci yarısında Ayvalık'ta yaşayan Müslümanlar için yaptırılan Hamidiye Camii de görülmeye değer camiler arasındadır. Ayrıca, Ayvalık'ın ilk kiliselerinden biri olan Hayrettin Paşa Cami (Kato Panayia Kilisesi) de oldukça güzel bir yapıya sahiptir.
3. Ayvalık Sokakları
Ayvalık'ın sokakları, 18. ve 19. yüzyılda Türk ve Rum toplum yaşantısını günümüze taşıyan etkileyici mimari örneklerle doludur. Ayvalık'ın dar sokaklarında yürüyerek yapacağınız keyifli bir yolculuk, sarımsak taşından inşa edilmiş evleri görme fırsatı sunar. 1860 yılına tescillenmiş pek çok orijinal yapının büyük ölçüde korunduğu Ayvalık, Türkiye'nin en zengin sivil mimari eserlerine sahiptir.
Ayvalık evleri, 2-3 katlı, 6-8 odalı, cumbalı ve her odasında bol miktarda pencereye sahiptir. Uzun cadde ve sokaklar, birbirini dik ve paralel keser ve Arnavut kaldırımlı daracık sokaklarında kaybolmak gibi bir gizem sunar.
Ayvalık'ın Arnavut kaldırımlı dar sokaklarında gezerken, tarihi Rum evlerini, cumbaları, ferforjeleri, zarif kapıları ve işlemelerle süslenmiş alınlıklarını göreceksiniz. Evlerin pencerelerinde sarkan sardunyalar, kapıları, kapı tokmakları, tahta ve taş işçiliği sizi hayran bırakacak. Bazı evler şirin butik otellere veya sanatçı atölyelerine dönüştürülmüş durumdadır.
Mahalle kültürü, Ayvalık'ın sokaklarında hala canlı bir şekilde yaşamaktadır. Örneğin, Macaron Mahallesi, halen Yunanistan'da ve Ayvalık yöresinde kullanılan macaron bitkisinden adını alan bir semttir ve Ayvalık'ın eski dokusunu yaşamak isteyenlerin mutlaka ziyaret etmesi gereken bir yerdir.
4. Zeytin Müzesi
Ayvalık Zeytin Müzesi, 18. yüzyılın ilk yarısından itibaren zeytin ticaretiyle büyük zenginlik kazanan liman kenti Ayvalık'ın ve Türkiye'nin ilk zeytin müzesidir. Ülkemizin en kaliteli zeytinyağını üreten Ayvalık, zeytinin getirdiği maddi zenginliğin izlerini bu müzede keşfetme fırsatı sunar.
Ayvalık ilçesinin en önemli ekonomik değerlerinden olan zeytin ve zeytinyağı üretiminin tarihi, bu müze sayesinde ziyaretçilere aktarılmaktadır. Yüzyıllardır süregelen zeytin tarımının geçmişine dair pek çok materyal, eski fabrikalara ait zeytin sıkım üniteleri, zeytin toplama gereçleri, zeytinyağı güğümleri ve diğer alet ve edevatlar burada sergilenmektedir.
Müze içeriği belki yetersiz olabilir, ancak yine de ziyaret edilmesi gereken önemli bir mekandır. Ayvalık Zeytin Müzesi, haftanın 6 günü (pazartesi hariç) 08.00-17.00 saatleri arasında ziyaretçilere açıktır ve ücretsiz olarak gezilebilir.
5. Ayvalık Antikacılar Çarşısı
Antikacılar Çarşısı, Ayvalık'ın en ünlü pasajlarından biridir. Çarşı, bir kapısı Talat Paşa Caddesi'ne ve diğer kapısı Gümrük Meydanı'na açılan, on iki esnaf dükkânının yer aldığı keyifli bir pasajdır. 2008 yılından bu yana eski ve antika eşyaların satıldığı dükkanlar buraya taşınmıştır.
Çarşıda, mobilyalar, opal lambalar, avizeler, biblolar, kesme likör şişeleri, takılar, rengârenk seramikler, Kozak el işi dokumalar, Victor Hugo'nun 1840 baskısı şiir kitabı, Osmanlıca kitaplar gibi birçok farklı ürün bulunmaktadır. Koleksiyonerlerin, yazlıkçıların, yabancı turistlerin, sanayicilerin, ressamların, yazarların ve eğitimcilerin ilgiyle gezdiği bu çarşı, her zevke hitap eden nadir ve ilgi çekici parçalarla doludur.
6. Ayvalık Bitpazarı
Bitpazarı, Ayvalık sokaklarında düzenlenen bir diğer renkli pazar yeridir. 2007 yılından bu yana her hafta cumartesi günleri, Cafe Karamel'in önünde kurulan Bitpazarı, Barbaros Caddesi'nin sekizinci ve dokuzuncu sokaklarının kesiştiği noktada yer almaktadır.
Ayvalık ve çevresinden gelen satıcıların açtığı rengarenk tezgahlarında, antika eşyalar, iğne oyaları, porselen takımlar ve Çanakkale seramikleri gibi ilgi çekici ürünler ziyaretçilerini beklemektedir. Her biri kendi hikayesini anlatan bu eşyalar, geçmişten gelen izleri ve kültürel değerleri yansıtarak meraklı gözleri cezbeder.
7. Cunda Adası
Cunda Adası, Ayvalık'ın incisi olarak bilinir. Renkli kültürü, tarihi sarımsak taşı evleri, antik kiliseleri, Ege'nin en leziz yemeklerini sunan restoranları, mavi bayraklı cennet plajları ve berrak deniziyle adeta bir cennet köşesidir. Geçmişte Rumlar tarafından Kokuluada (Moshinos) olarak adlandırılan Cunda, çam ve zeytin ağaçlarıyla dolu huzur dolu bir yerdir.
Cunda'da en az bir gününüzü ayırarak gezilecek yerleri keşfetmenizi tavsiye ederim. Aşıklar Tepesi, Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı, Agios Yannis Kilisesi, Rahmi Koç Müzesi ve Taksiyarhis Kilisesi, görmeniz gereken önemli yerler arasındadır.
Cunda Taksiyarhis Rahmi Koç Müzesi, adanın en değerli tarihi yapılarından biridir. Rum Ortodoks cemaati tarafından 1873 yılında Metropol Kilisesi olarak inşa edilen bu tarihi yapı, 2014 yılında Rahmi Koç tarafından restore edilerek bir müzeye dönüştürülmüştür. Müze içinde denizcilik aletleri, eski arabalar, oyuncaklar ve çeşitli dönemlere ait endüstri ve mühendislikle ilgili objeler sergilenmektedir. Geçmişten günümüze kadar uzanan zengin koleksiyonuyla, tarih ve teknoloji meraklıları için oldukça ilgi çekici bir mekandır. Giriş ücreti 40 TL olup, Müze Kart geçerli değildir.
8. Yeniçarohori Köyü
Yeniçarohori, Ayvalık'ın eski adıyla bilinen ve Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet'in Midilli Adası'nı fethetmesinden sonra kurulan bir köydür. Midilli Adası'nın tekrar sorun çıkarmaması ve korsan saldırılarına karşı gözetleme amacıyla yeniçerilerin yerleştirildiği bu yer, "yeniçerilerin köyü" anlamına gelir.
Mübadele öncesinde Rumların, sonrasında ise Boşnakların yerleştiği Yeniçarohori, Ayvalık gezilecek yerler listesinde önemli bir yere sahiptir. Şu anda Küçükköy olarak bilinen bu yer, tarihi evlerin sanat atölyeleri, resim galerileri, tasarım butikleri, gurme restoranlar ve caz mekanlarına dönüştüğü ilginç bir köydür.
Ayvalık kent merkezine yaklaşık 8 km uzaklıkta yer alan Yeniçarohori'de yaklaşık 400 tarihi Rum evi restore edilerek sanat atölyelerine dönüştürülmüştür. Geçmişte Ayiu Athanasiu Kilisesi olarak kullanılan köyün camisi ve caminin bahçesindeki Göç Müzesi ziyaret edilebilecek önemli noktalardandır. Ayrıca köyün 800 metre kadar uzağında bölgenin dünyaca ünlü Sarımsaklı Plajı bulunmaktadır.
9. Cennet Tepesi
Ayvalık'ın sırtlarında yer alan Cennet Tepesi, tam bir mesire yeri olarak görülmektedir. Özellikle gün batımlarında muhteşem manzarasıyla ünlüdür ve Ayvalık'ın meşhur imbat rüzgarını deneyimlemek isteyenler için ideal bir tercihtir. Cennet Tepesi, tepeden Ayvalık, Cunda ve Tımarhane Adaları ile körfez bölgesine hâkim bir konumda yer alır. Bu nedenle, Ayvalık ve Cunda'yı kuşbakışı görmek ve gün batımını izlemek için Şeytan Sofrasıyla yarışan bir güzellik sunar.
10. Şeytan Sofrası
Ege'nin en güzel manzaralarından biri olan Şeytan Sofrası, büyülü bir yerdir. Ayvalık ilçe merkezinin 8 km güneyinde, muhteşem kayalık tepelerin üzerinde yer alır ve Ayvalık Adaları'nın eşsiz güzellikteki manzarasına ev sahipliği yapar. Özellikle gün batımında ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Panoramik manzaranın tadını çıkarabileceğiniz bir seyir terası ve lezzetli yiyeceklerle içeceklerin sunulduğu bir tesis bulunmaktadır.
Türkiye'nin en büyük milli parkı olan Ayvalık Adaları'na bakan bu tepenin rüzgârı, insana tatlı bir huzur veren atmosferiyle sarılıdır. Efsaneye göre, Ayvalık'ta yaşayan ve "Panolepe" olarak bilinen bir şeytan, o dönemdeki kıtlığın sorumlusu olarak papazlar tarafından gösterilir. Halkın intikam almaya hazırlandığını öğrenen Panolepe, bu tepede kuş sütü eksik olmayan büyülü bir sofra kurar.
Sofrayı gören halk, Panolepe'yi unutarak şeytani varlığını geride bırakır ve o da fırsattan yararlanarak kaçar. Bu olay sonrasında, yer halkı bu güzel yeri "Şeytan Sofrası" adıyla anmaya başlar. Ziyaretçiler, dileklerini ifade etmek için para atarlar ve hatta bazıları çaput bağlayarak dilek dilediğine inanılır. Popüler bir inanışa göre, burada halkın şeytanın ayak izini bıraktığına inandığı eski bir lav birikintisi de bulunmaktadır.
11. Kozak Yaylası
Kozak Yaylası, Ege Bölgesi'nin doğal güzelliklerinden biri olarak yer alır ve Bergama ile Çanakkale arasında konumlanmıştır. Fıstık çamlarıyla kaplı bu doğa harikası, Ege Denizi ve çevresindeki tarihsel yeryüzü oluşumlarından etkilenerek şekillenmiştir. Jeolojik tarih boyunca ortaya çıkmış yaşlı bir coğrafya kesimine sahiptir ve Madra Dağı'nın kuzeyinde yer alan Maya Tepesi'nde granit topraklarla çevrili muhteşem çam ormanlarıyla süslenmiştir.
Kozak Yaylası, bir yanında Bergama, diğer yanında ise Ayvalık'a kadar uzanan muhteşem bir doğal alanı kapsar. 5 milyonun üzerinde fıstık çamının eşsiz güzellikte bir örtü oluşturduğu bu yayla, Türkiye'nin tek fıstık çamı ağaçlarının yetiştiği yer olarak bilinir ve Ayvalık'a 20 km uzaklıkta konumlanır. Aynı zamanda yayla, toplam 16 köyü ile Türkiye'nin ve dünyanın çam fıstığı ihtiyacının önemli bir kısmını karşılar.
Yukarıbey'de bulunan Çamlık Restoranı, bu köylerin en büyüğüdür ve burada mutlaka uğrayıp eşsiz lezzetiyle ünlü fıstık helvasını tatmanızı öneririm. Ayvalık bölgesi dışında, Kozak Yaylası'nın büyüsüyle birlikte bu özel lezzeti başka bir yerde bulmanız pek mümkün değildir.
Kozak Yaylası'nın güneyinden İzmir'in Bergama ilçesine doğru yol aldığınızda, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Bergama Antik Kenti'ne de bir ziyaret gerçekleştirebilirsiniz. Bu tarihî kent, zengin kültürel mirası ve kalıntılarıyla size unutulmaz bir deneyim sunacaktır.
12. Ayvalık Plajları
Sarımsaklı Plajı, Küçükköy Beldesi'nde bulunmaktadır ve Ayvalık merkezine 8 km uzaklıkta yer alan plajlar arasında öne çıkar. 7 km uzunluğunda ve 100 metre genişliğinde geniş bir kumsala sahip olan bu plaj, muhteşem doğal güzellikleriyle ziyaretçilerini büyüler.
Sarımsaklı'nın batısında, huzurlu bir koyda yer alan Badavut Plajı ise dikkat çekici özelliklere sahiptir; denizin berrak ve temiz oluşuyla ön plana çıkar. Plajın çevresinde turistik tesisler, lokantalar ve kafeteryalar bulunarak ziyaretçilere rahat bir tatil imkanı sunar.
Altınova Plajı ise ilçe merkezine 13 km uzaklıkta Altınova'da yer alır. Temiz sahillere sahip olmasının yanı sıra, çevresi ormanlık bir alanla çevrili olup kamp yapmak için de uygun bir seçenektir.
Cunda Adası ise doğal plajlarıyla çevrili bir cennettir ve Ayvalık'a karayolu ile 8 km mesafededir, ayrıca deniz yoluyla da ulaşım mümkündür. Ada Camping, Cunda'da kamp yapmak isteyenler için en güzel seçeneklerden biridir ve önünde temiz ve güzel bir plajı da bulunmaktadır.
Armutçuk Plajı (Ali Çetinkaya Plajı) ise Ayvalık'ın kuzey kıyısında yer alır. İnce kumlu ve tertemiz bir sahil sunar ve Belediye Plajı olarak da bilinir. Duba Mevkii, Cunda (Alibey Adası) yolu üzerinde bulunur.
Paşa Koyu mevkiinde, Sarımsaklı Plajı'na 3 km, Ayvalık merkezine 4 km mesafede konumlanan Murat Reis Ayvalık Otel, beyaz kumlu ve mavi bayrak ödüllü plajıyla dikkat çeker. Bu otelde denize girebileceğiniz gibi su sporlarından da faydalanabilirsiniz. Ayrıca SPA keyfi yaşayabilir, bedeninizi ve zihninizi yenileyebilir, terasında yoga yapabilir ya da plajında su kayağı ve rüzgâr sörfü gibi aktivitelere katılabilirsiniz. Otelin içinden Melekler Sofrası'na çıkarak, enfes gün batımı manzarasının keyfini çıkarabilirsiniz.
13. Midilli Adası
Midilli Adası, Ayvalık'a geldiğinizde uğrayabileceğiniz harika bir yerdir. Eğer Pasaportunuz ve Schengen vizeniz varsa, tek yapmanız gereken biletinizi almak olacaktır. Ancak vizeniz yoksa, Yunan Adaları kapı vizesine başvurarak bu güzellikleri keşfetme şansınız vardır. Bunun için gerekli evrakları 2-3 gün öncesinden ilgili acenteye göndermeniz gerekmektedir.
Nisan ile Eylül ayları arasında, haftanın her günü saat 9.00 ile 18.00 arasında, Midilli-Ayvalık arasında karşılıklı feribot seferleri düzenlenmektedir. Feribot süresi 45 dakika veya 1.5 saat arasında değişebilmektedir ve Midilli'ye ulaşmak için bu feribotları kullanabilirsiniz. Midilli'ye vardığınızda, araba kiralayarak adayı kuzeyden başlayarak güneye doğru keşfetmek için günlük bir gezi planlayabilirsiniz. Özellikle Plomari tarafında en az 1 gece konaklayarak, adanın güzelliklerini daha yakından deneyimleyebilirsiniz. Ertesi gün akşam ise tekrar Ayvalık'a dönüş yapabilirsiniz.
