ÖZGE UYANIK- Hayat pahalılığı ve borç yükü yeni bebek sahibi olmuş ebeveynlerin hayatını zorlaştırıyor. Artan pahalılık nedeniyle ailelerin bütçesi bebeğin doğumuyla baştan ayağa sarsılıyor. Özellikle bebek bezi ve devam sütlerinin fiyatı ebeveynlerin en önemli sorunu. Yenidoğan bir bebeğin günde ortalama 6-8 bez tükettiği belirtiliyor. Ortalama bir markanın 44'lü bebek bezi 450 lira. Aileler bez masrafı için ise aylık en az beş paket bez alarak 2250 lira harcıyor. Bebek devam sütü ise ortalama 600 lira. Bu ekonomik baskı, dar gelirli aileleri daha uygun fiyatlı ancak riskli yollara yönlendiriyor.
Milyonlarca kişinin kullandığı ikinci el uygulamalarında tekli bebek bezi, yarısı kullanılmış devam sütü ve bebek ilaç şırıngası gibi ürünlerin satışı gittikçe arttı. Çaresiz kalan aileler ikinci ele yöneliyor. Örneğin paketi açılmış, içinde 90 adet bez bulunan ürün, piyasanın neredeyse üçte biri fiyatına, 250 liraya satılıyor. 80 lira gibi çok daha uyguna satılan bebek bezlerinin açıklamasında ise ‘az kullanılmış defosuz’ olarak açıldığı belirtiliyor.
“BEBEK ÜRÜNLERİNE ULAŞIM ZORLAŞIYOR”
İzmir Eczacılar Odası Başkanı Tuncay Sayılkan ‘insan sağlığının ikinci eli olmaz’ diyerek, tehlikeye dikkat çekti:
“Nasıl ilaçta ikinci el ürünler kullanılmazsa, insan sağlığıyla doğrudan ilgili olan ürünlerde de ikinci el uygulamaları olmaz. Çünkü bu ürünlerin steril, doğru saklanması ve kullanım koşulları çok önemlidir; bebek sağlığı ve genel insan sağlığı gibi hayati kriterler söz konusu. Mesela eczaneler düzenli olarak sağlık müdürlükleri tarafından denetleniyor. İlaçların ve diğer ürünlerin saklanma koşulları, hastaya sunulma biçimleri titizlikle kontrol ediliyor. Ancak bahsettiğiniz ürünler, internet ortamında satılan ürünler. Nerede, nasıl ve hangi koşullarda satıldıkları hakkında yeterli bilgi yok, denetim de yok.
Bu konuda devletin devreye girip gerekli denetim ve düzenlemeleri yapması gerekmek. Hazır mamaların, anne sütü alternatiflerinin, başlangıç ve devam mamalarının fiyatları, döviz kurlarındaki artışa bağlı olarak sürekli yükseliyor. Yüksek enflasyonun getirdiği bu durum, kaliteli bebek ürünlerine ulaşımı zorlaştırıyor. Ancak bu durum, ikinci el piyasasının oluşmasını meşrulaştırmaz.”
Bez ve mamalarda KDV olmaması gerektiğinin altını çizen Sayılkan “Doğru çözüm, öncelikle anne sütünün teşvik edilmesi; anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda devlet destekli, uygun fiyatlı mama alternatiflerinin üretilmesi veya temin edilmesi. Böylece, uluslararası firmaların ürünlerini Türkiye’de uygun fiyata sunmak mümkün hale gelebilir. Bebek mamaları, bebek bezleri gibi temel sağlık ürünlerine uygulanan %20 gibi yüksek KDV oranları ailelerin erişimini zorlaştırıyor. Zaten sağlıkla ilgili olan herhangi bir üründen KDV alınmaması, devletin bu konularda daha etkili denetim ve destek mekanizmaları oluşturması gerekmek.” Dedi.
“MAĞDUR OLDUĞUNDA HAKKINI ARAYAMAZ”
Tüketiciyi Koruma Derneği İzmir Şubesi Başkan Yardımcısı Emin Tamer Gören tüketici yasasından bahsederek, denetim eksikliğini anlattı:
“Özellikle bebek mamaları için, yarısı kullanılmış mamaların, değiştirilmiş ürünlerin ya da son kullanma tarihi yaklaşmış mamaların satıldığını görüyoruz. Bu platformlar tamamen tüketici yasası kapsamı dışında kalıyor. Alıcı ile satıcının “tüketici” olarak yer aldığı bu platformlarda ortaya çıkan uyuşmazlıklarda 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun (TKHK) devreye girmemektedir. Bir kişi ikinci el ürün satın alıp mağdur olduğunda, ne tüketici hakem heyetine ne de tüketici mahkemesine başvurabiliyor. Bu durumda, dolandırıcılık kapsamında bir işlem tespit edilmesi veya sulh/asliye hukuk kanallarıyla dava açılması gerekiyor; ki bu oldukça sıkıntılı bir durum. Zaten şu an ekonomik şartlar, tüketicileri oldukça zorluyor. Dolayısıyla, fiyatlar tüketicilerin daha ekonomik ürünlere yönelmesi doğal bir durum ama denetimi yapılmazsa tehlikeli boyutlara ulaşabilir. Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünce de bu tip alışveriş sitelerinin mercek altına alınması gerekir.
