Çiftçi-Sen tarafından yayımlanan 2024 yılı Tarım Raporu, sektördeki sorunların derinleştiğini ortaya koydu. Ekili alanların azalması, tarımsal ithalatın artışı, pestisit kullanımındaki yükseliş ve kuraklığın etkileri raporda dikkat çeken başlıklar arasında yer aldı.
Raporda paylaşılan verilere göre, ekili ve dikili tarım alanları son yıllarda büyük bir kayıp yaşadı. 2002 yılında 266 milyon dekar olan toplam tarım alanı, günümüzde 239 milyon dekara geriledi. Böylece Türkiye, 26 milyon dekar tarım alanını kaybetmiş oldu.
Öte yandan, son yıllarda tarım sektörünün ithalata bağımlılığı arttı. Raporda, yerli üretimin yetersiz kalması nedeniyle gıda arz güvenliğinin risk altında olduğuna vurgu yapıldı.
Kimyasal kullanımındaki artış dikkat çekiyor
Son 15 yılda pestisit kullanımı yüzde 53 oranında arttı. Raporda, bu durumun hem çevresel etkiler hem de insan sağlığı üzerindeki olumsuz sonuçları açısından büyük riskler taşıdığı ifade edildi. Ayrıca iklim krizinin tarımsal üretime büyük zarar verdiği, bazı bölgelerde çiftçilerin kuraklık nedeniyle ekim yapmaktan vazgeçtiği belirtildi.
Hayvancılık sektöründeki düşüş de raporda geniş yer buldu. Son iki yıl içinde büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığında 6,6 milyon başlık bir azalma meydana geldiği açıklandı. Hayvancılığa ayrılan desteklerin de giderek azaldığı ve 2023 yılında toplam desteklerin yüzde 24,2’si hayvancılığa yönlendirilirken, bu oranın 2024’te yüzde 21,6’ya, 2025’te ise yüzde 20,1’e düşeceği ifade edildi.
Destekler çiftçilere değil şirketlere gidiyor
Raporda en dikkat çekici noktalardan biri, tarımsal desteklerin büyük kısmının çiftçilere değil, şirketlere yönlendirilmesi oldu. Çiftçi-Sen, tarım sektörüne ayrılan desteklerin milli gelirin yüzde 0,2’sine tekabül ettiğini ancak bu oranın yüzde 1’in altında olmaması gerektiğini vurguladı.
Öte yandan, tarımsal istihdamın hızla gerilediği belirtilerek 2002 yılında toplam istihdam içinde tarım sektörünün payı yüzde 35 iken, 2024’ün ilk yarısında yüzde 14,7’ye düştüğü aktarıldı.
Çiftçilerin borç yükü ağırlaşıyor
Çiftçilerin bankalara olan borçları her geçen yıl artıyor. Raporda yer alan verilere göre, 2023 yılında 551 milyar TL olan çiftçi borcu, 2024 yılında 784 milyar TL’ye yükseldi. Son 20 yılda çiftçilere verilen destekler 30 kat artarken, çiftçilerin bankalara olan borçları 147 kat arttı.
Ayrıca, çiftçilerin devlet desteklerinden yararlanabilmesi için sertifikalı tohum kullanmak zorunda bırakıldığı ve bu durumun çiftçilerin bağımsızlığını giderek daha fazla kısıtladığı ifade edildi.
Tarımın ekonomideki payı düşüyor
Raporda, tarımsal üretimin gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) payının giderek azaldığına da dikkat çekildi. 2002 yılında GSYH’nin yüzde 10,2’sini oluşturan tarımsal üretim, 2024 yılı itibarıyla yüzde 5,2’ye geriledi.
Çiftçi-Sen’in raporu, Türkiye’deki tarımsal üretimin gerilediğini, çiftçilerin giderek daha fazla borçlandığını ve devlet desteklerinin büyük şirketler lehine şekillendiğini gözler önüne serdi.
