Covid-19, ilk kez 2019'un son aylarında Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıktı ve kısa sürede dünya geneline yayıldı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 11 Mart 2020'de salgını "pandemi" olarak ilan etti. Aradan geçen yıllara rağmen, Covid-19 kaynaklı ölümler halen devam ediyor.
Resmi rakamlara göre, dünya genelinde toplam vaka sayısı 777 milyonu aştı ve 7 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti. 2023'te acil durum statüsü kaldırılmasına rağmen, virüsün özellikle risk grubundaki bireyler için tehdit oluşturduğu belirtiliyor.
En çok ölüm ABD, Brezilya, Hindistan ve Rusya'da
DSÖ verilerine göre, Covid-19 kaynaklı en fazla can kaybı ABD'de yaşanırken, onu Brezilya, Hindistan ve Rusya takip etti. Amerika kıtasında 3 milyona yakın, Avrupa'da ise 2 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.
Güncel veriler, salgının etkisinin azaldığını ancak tamamen sona ermediğini gösteriyor. 2024 yılı içinde şubat ayında 3 bin 73 kişi, geçen hafta ise 517 kişi Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdi.
Covid-19'un ilk ortaya çıkışı ve yayılma süreci
Salgının ilk vakaları, 2019'un sonlarında Vuhan'da solunum yetmezliği şikayetiyle hastanelere başvuran hastalarda görüldü. Yapılan araştırmalar, hastalığın bir beta koronavirüsü mutasyonu sonucu ortaya çıktığını ortaya koydu.
2020'nin başlarında virüs çok hızlı yayıldı ve Ocak ayında Tayland, Japonya ve ABD'de vakalar tespit edildi. Ardından Fransa, BAE ve Afrika kıtasında da Covid-19 vakaları görülmeye başladı. DSÖ, 30 Ocak 2020'de "Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu" ilan etti.
Pandemi ilanı ve salgına karşı alınan önlemler
Vaka sayılarının kritik seviyeye ulaşmasıyla DSÖ, 11 Mart 2020'de Covid-19'u küresel pandemi ilan etti. Bu tarih aynı zamanda Türkiye'de de ilk vakanın tespit edildiği gün olarak kayıtlara geçti.
Salgının yayılmasını önlemek amacıyla çeşitli tedbirler hayata geçirildi:
-
Kamuya açık alanlarda maske takma zorunluluğu getirildi.
-
Evde kalma çağrıları yapıldı.
-
Okullar ve iş yerleri kapatılarak uzaktan çalışma sistemine geçildi.
-
PCR testi zorunluluğu getirildi.
-
Seyahat kısıtlamaları uygulanarak virüs yayılımı kontrol altına alınmaya çalışıldı.
Bu önlemler ekonomik, sosyal ve psikolojik açıdan dünya genelinde büyük etkiler yarattı.
Mutasyonlar ve aşı çalışmaları
Covid-19'un mutasyon geçirerek farklı varyantlara dönüşmesi, salgının kontrol altına alınmasını zorlaştırdı. Alfa, Beta, Gama, Delta ve Omicron gibi varyantlar, DSÖ tarafından "endışe verici" olarak sınıflandı.
2020'nin sonlarında geliştirilen ilk aşılar, salgının etkisini azaltmaya yardımcı oldu. BioNTech/Pfizer aşısı Aralık 2020'de onay alarak dünyada kullanılan ilk Covid-19 aşısı oldu. 2021 yılı itibariyle aşılamalar artarak devam etti ve dünya genelinde 13 milyardan fazla doz aşı uygulandı.
DSÖ, 2023'te acil durum statüsünü kaldırdı
Covid-19'a karşı geliştirilen aşılar ve tedaviler sayesinde DSÖ, 5 Mayıs 2023'te salgının uluslararası acil durum statüsünü sonlandırdı. Ancak uzmanlar, Covid-19'un halen risk oluşturduğuna ve korunma tedbirlerinin önemine dikkat çekiyor.
Bugün itibariyle dünya genelinde 94 binden fazla aktif vaka bulunuyor ve Covid-19 kaynaklı ölümler kayıtlara geçmeye devam ediyor.
