Günümüzde en büyük can ve mal kaybına neden olan doğal afetlerin başında depremler gelmektedir. Özellikle Pasifik deprem kuşağında bulunan ülkeler, diğer bölgelere kıyasla daha yüksek risk altındadır. Bu coğrafi konumları nedeniyle bu ülkeler, depremlerin etkileriyle daha sık karşılaşmaktadır. Peki, Depremler, volkanik patlamalar ve sel gibi doğa olayları nasıl oluşur?
Depremler, volkanik patlamalar ve sel gibi doğa olayları nasıl oluşur?
Deprem
Doğa olayları arasında yer alan depremler, fay hatlarının oluşması sonucu ortaya çıkan tektonik, volkanik ve çöküntü depremleri gibi birçok çeşidi barındıran etkileyici olaylardır. Dünya genelinde meydana gelen depremlerin büyük çoğunluğu tektonik depremlerdir ve bu depremler yangın, heyelan ve tsunami gibi diğer felaketlere neden olabilirler. Her yıl dünya üzerinde yaklaşık yarım milyon deprem yaşanmakta olup, ancak bunların sadece beşte biri insanlar tarafından hissedilecek kadar güçlüdür.
Tarihte kayıtlara geçmiş en şiddetli deprem, 9.5 büyüklüğünde Şili'de meydana gelmiştir ve büyük yıkımlara sebep olmuştur. Aynı şekilde, Endonezya'da meydana gelen en uzun süren deprem ise tam 10 dakika boyunca devam etmiştir.
Sel
Taşkınlar, doğal ve insana bağlı çeşitli etmenlerden kaynaklanabilen olaylardır. Ani sel olayları, genellikle dört-beş saat içinde sona ererken, uzun süren seller bir hafta boyunca devam edebilir ve daha fazla can ve mal kaybına neden olabilir. Dünya genelinde yaşanan sellerin en yaygın nedeni, uzun süreli yağışların sonucunda nehir yataklarının taşmasıdır. Bu durum, özellikle şehirlerin plansız ve düzensiz bir şekilde kurulması gibi beşeri etkenlerle birleştiğinde felakete yol açabilir. Bu nedenle, taşkınlarla mücadelede doğal koşulların yanı sıra insan etkileşiminin de göz önünde bulundurulması büyük önem taşır.
Volkanik patlamalar
Dünya üzerindeki merkezi konumlu bölgelerde meydana gelen aniden yükselen sıcaklık seviyeleri, volkanik patlamaların tetikleyicisi olabilmektedir. Gerçekten de dünyamızda şu anda 500'den fazla aktif volkan bulunmaktadır.
Doğal olaylar içinde en etkileyici olanlardan biri, volkanların faaliyete geçmesidir. Coğrafi olarak merkezi bölgelerde yer alan bu volkanlar, çevrelerine ani ve güçlü ısı yükselişleri yayarak dikkat çekici patlamalara yol açarlar. Bu patlamalar, genellikle lav akıntıları, kül bulutları ve gaz emisyonları gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkar ve çevreleri etkileyebilecek büyüklükte etkiler yaratabilirler.
Depremler, volkanik patlamalar ve sel gibi doğa olaylarından nasıl korunulur?
Depremden korunma önlemleri:
- Türkiye ve dünyanın pek çok ülkesinde, depreme dayanıklı binaların inşası hız kazanmaktadır. Depremlere karşı daha güvenli yapılar, olası felaketlerde can ve mal kaybını en aza indirmeyi amaçlar.
- Deprem eğitimlerine katılan kişiler, olası bir felaket durumunda nasıl davranacaklarını öğrenirler. Bu sayede toplumun deprem konusunda bilinçlenmesi ve hazırlıklı olması sağlanır.
- Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, eski ve riskli binaların yenilenmesi ve güçlendirilmesi önemli bir tedbirdir. Bu sayede, depreme karşı savunmasız olan yapılar modern standartlara uygun hale getirilir.
- Sığınma ve toplanma yerlerinin sayısı artırılmalıdır. Deprem anında halkın güvenli bir şekilde toplanabileceği bölgelerin daha yaygın olması, acil durum müdahalesini kolaylaştırır ve panik havasını önler.
Sel felaketinden korunma önlemleri:
- Sel riski altında bulunan tüm yerleşim yerlerinde, alt yapı sistemleri yenilenmeli ve güçlendirilmelidir. Su tahliye kanalları, dere yatakları ve yağmur suyu drenajı gibi önemli alt yapılar, sel felaketlerinin etkilerini azaltır.
- Dere yataklarına ve yakınlarına ev yapmak, sel felaketlerinin yaygın sebeplerindendir. Bu nedenle, sel riski taşıyan bölgelerde yapılaşmaya izin verilmemeli ve yerleşim alanları planlanmalıdır.
- Kaygan ve ıslak zemin üzerindeki yapılar, sel felaketlerine karşı son derece savunmasızdır. Bu yapılar başka bir yere taşınarak, sel riskini azaltmak mümkündür.
Volkanik patlamalardan korunma önlemleri:
- Volkanların yakınında konut yapılmaması, volkanik patlamalardan kaynaklanabilecek riskleri minimize eder. Volkanik patlamaların ani ve şiddetli olması nedeniyle, bu bölgelerde yerleşim yeri seçimi büyük önem taşır.
- Tatbikatlar düzenlenerek toplumun volkanik patlamalara karşı hazırlıklı olması sağlanmalıdır. Bu tatbikatlar, acil tahliye ve güvenli alanlara ulaşım gibi durumları pratikleme imkanı sağlar.
- Bilgilendirici broşürler ve kampanyalar hazırlanarak, halkın volkanik patlamaların belirtileri ve alınacak önlemler konusunda bilinçlenmesi önemlidir. Bu sayede, halkın doğru bilgiyle donatılması felaketlerin etkisini azaltabilir.
