Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, aile yılı tanıtım programının ardından yaptığı açıklamada, 'komşu annelik' adı verilen bir sistemin uygulanmaya başlanacağını duyurdu. Bu sistem, devlet destekli kreşlerin yetersizliği nedeniyle tartışmalara yol açtı. Bakan Göktaş, sistemin işleyişine dair ayrıntılı bilgi vermedi.
Projenin temelleri EDU-CARE ile atıldı
Komşu annelik modeli, ilk olarak 2022 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından gündeme getirilen EDU-CARE projesi kapsamında önerilmişti. Avrupa Birliği ve Türkiye’nin ortak finansmanıyla hazırlanan bu proje, çocuk bakıcılarını teşvik ederek kadın istihdamını artırmayı hedefliyor. 28.6 milyon avroluk bir bütçeye sahip proje, kadınlara esnek ve güvencesiz çalışma imkânı sunması nedeniyle eleştirilere maruz kalıyor.
Kadınlara esnek çalışma modeli önerisi
Bu sistemde, kadınların belirli kurallara uygun şekilde kendi evlerinde, yakındaki ailelerin çocuklarına bakım hizmeti sağlaması öngörülüyor. Projenin, kreş ve çocuk bakıcılarına kıyasla daha düşük maliyetli olduğu belirtiliyor. Eğitimli ve sertifikalı kadınların sisteme katılması hedeflenirken, 3 bin 700 annenin kayıtlı istihdamı ve 6 bin kadının eğitim teşviki alması planlanıyor.
Başvuru şartları tartışma yaratıyor
Sisteme katılmak isteyen kadınların karşılaması gereken şartlar arasında, 65 yaşını doldurmamış olmak, Türkçe bilmek, ilköğretim veya ortaokul mezunu olmak ve Milli Eğitim Bakanlığı onaylı 180 saatlik erken çocukluk eğitimi almış olmak gibi koşullar yer alıyor. Ayrıca bakıcının ve ev halkının sabıka kaydının temiz olması gerekiyor. Ancak, bu şartlara rağmen kadınların alacağı düşük ücretler ve ağır sorumluluklar eleştiri konusu olmaya devam ediyor.
Kadınlara yüklenen bakım sorumluluğu
Devlete ait kreşlerin kapatılması veya yetersizliği nedeniyle yüksek fiyatlı özel kreşlere yönelmek zorunda kalan aileler, alternatif olarak 'komşu annelik' sistemine yönlendiriliyor. Ancak uzmanlar, bu uygulamanın kadınlara ev içi bakım yükünü artırarak onları ekonomik olarak dezavantajlı hale getireceği görüşünde. Kadınlar, kendi evlerinde düşük ücretle 5 çocuğa kadar bakıcılık yapacak ve bu süreçte sosyal güvenceden yoksun kalacak.
