Türkiye ekonomisinin son aylardaki performansını gösteren en önemli göstergelerden biri olan ticaret satış hacmi, Mayıs ayında gerek aylık gerek yıllık bazda oldukça güçlü bir performans sergiledi. TÜİK'in açıkladığı verilere göre, 2021 yılı baz alınarak hesaplanan endekste, ticaret satış hacmi bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 19,2 oranında artış gösterdi. Bu rakam, ekonomistlerin beklentilerini aşan bir performans olarak değerlendiriliyor ve Türkiye ekonomisinin iç dinamiklerindeki canlanmanın en net göstergesi olarak öne çıkıyor.
Aylık bazda bakıldığında ise ticaret satış hacmi, Nisan ayına göre yüzde 3,3'lük bir artış kaydetti. Bu aylık büyüme, ekonomideki momentumun korunduğunu ve yaz aylarına girerken ticari aktivitenin hızlandığını gösteriyor. Özellikle mevsimsel faktörlerin de etkisiyle, perakende ve toptan ticaret sektörlerinin her ikisinde de olumlu bir tablo ortaya çıktı.
Bu güçlü performansın arkasında, enflasyonla mücadelede kaydedilen ilerleme, istihdam artışı ve tüketici güvenindeki toparlanma gibi birden fazla faktörün rol oynadığı değerlendiriliyor. Ayrıca, geçen yılın aynı döneminde yaşanan ekonomik belirsizliklerin bu yıl yaşanmaması da, karşılaştırmalı artış oranlarının yüksek çıkmasında etkili oldu.
Tüketicinin cebinde para var: perakende ticarette güven tazelendi
Perakende ticaret sektöründeki gelişmeler, Türk tüketicisinin alım gücündeki iyileşmenin ve harcama iştahının artışının en somut göstergesi olarak karşımıza çıkıyor. Mayıs ayında perakende ticaret satış hacmi, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,7 oranında artarken, aylık bazda da yüzde 1,6'lık bir büyüme kaydetti.
Bu artışlar, farklı kategorilerde değişen oranlarda kendini gösterdi:
-
Gıda, içecek ve tütün kategorisinde kaydedilen artış, temel ihtiyaç maddelerinde tüketim hacminin genişlediğini gösteriyor.
-
Tekstil, giyim ve ayakkabı sektöründeki canlanma, tüketicilerin zorunlu harcamaların yanında isteğe bağlı alışverişlere de yönelmeye başladığının işareti.
-
Elektrikli eşya ve mobilya kategorisindeki artış, hanelerin dayanıklı tüketim mallarına yatırım yapma eğiliminin güçlendiğini ortaya koyuyor.
-
Bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları alanındaki büyüme, teknoloji ürünlerine olan talebin sürdüğünü gösteriyor.
Özellikle posta veya internet üzerinden yapılan satışlardaki artış, e-ticaret sektörünün büyüme trendini sürdürdüğünü ve tüketicilerin dijital alışveriş alışkanlıklarının pekiştiğini kanıtlıyor.
Toptan ticarette rekor performans: işletmeler stok yeniliyor
Toptan ticaret sektörü, Mayıs ayının en dikkat çeken performansını sergileyen alan oldu. Yıllık bazda yüzde 20,2'lik artışla, hem perakende ticareti hem de genel ticaret satış hacmi artışını geride bırakan bu sektör, ekonomideki canlanmanın öncü göstergesi niteliği taşıyor. Aylık bazda da yüzde 4,3'lük güçlü bir büyüme kaydeden toptan ticaret, işletmelerin stok yenileme hızının arttığını ve gelecek dönemlere yönelik iyimserliklerinin güçlendiğini gösteriyor.
Toptan ticaretteki bu güçlü performans, birkaç önemli gelişmenin sonucu olarak değerlendiriliyor:
-
Perakende işletmelerin stok artırımı: Perakende sektöründeki canlanma beklentisiyle, mağaza ve market zincirleri stok seviyelerini artırıyor.
-
İhracat hazırlıkları: Küresel piyasalardaki olumlu gelişmeler nedeniyle, ihracatçı firmalar stok birikimi yapıyor.
-
Sanayi üretimindeki artış: Üretim sektöründeki canlanma, hammadde ve ara mal talebini artırıyor.
-
Mevsimsel faktörler: Yaz sezonuna hazırlık nedeniyle, özellikle turizm ve tarım sektörlerinde malzeme talepleri artıyor.
Otomotiv sektöründe umut ışığı: satışlar tekrar canlandı
Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı sektörü, geçen yıllardaki durgunluğun ardından Mayıs ayında umut verici sinyaller verdi. Bu sektördeki satış hacmi, yıllık bazda yüzde 17,8 artarken, aylık bazda da yüzde 1,5'lik bir büyüme kaydetti.
Otomotiv sektöründeki bu canlanmanın arkasında şu faktörler etkili oldu:
-
Kredi faizlerindeki iyileşme: Taşıt kredisi faizlerinin makul seviyelere inmesi, satın alma gücünü artırdı.
-
Yeni model lansmanları: Üreticilerin piyasaya sürdüğü yeni modeller, tüketici ilgisini çekti.
-
İkinci el piyasasındaki hareketlilik: Kullanılmış araç piyasasındaki fiyat istikrarı, yeni araç satışlarını destekledi.
-
Ticari araç talebi: Ekonomideki canlanmayla birlikte, lojistik ve nakliye sektörünün araç yenileme ihtiyacı arttı.
E-ticaret patlaması: dijital dönüşümün ekonomik yansıması
Posta veya internet üzerinden gerçekleştirilen satışlar, pandemi döneminde başlayan dijital dönüşüm trendinin sürdüğünü gösteriyor. Bu kanal üzerinden yapılan satışlardaki artış, hem teknoloji alışkanlıklarının değişimini hem de işletmelerin dijital dönüşüm yatırımlarının meyvelerini toplamaya başladığını ortaya koyuyor.
E-ticaret sektöründeki büyümenin temel dinamikleri:
-
Mobil ticaret: Akıllı telefon üzerinden alışveriş yapma alışkanlığının yaygınlaşması.
-
Hızlı teslimat: Aynı gün veya ertesi gün teslimat hizmetlerinin yaygınlaşması.
-
Ödeme kolaylığı: Dijital ödeme sistemlerinin güvenlik ve kullanım açısından iyileşmesi.
-
Ürün çeşitliliği: Online platformlarda sunulan ürün yelpazesinin genişlemesi.
Bölgesel dağılım ve sektörel analiz: büyümenin anatomisi
Ticaret satış hacmi artışının sektörel dağılımına bakıldığında, büyümenin geniş tabanlı bir yapı sergilediği görülüyor. Gıda dışı ürünlerdeki (otomotiv yakıtı hariç) artış, tüketicilerin temel ihtiyaçların ötesinde harcama yapmaya başladığının göstergesi. Tıbbi ürünler ve kozmetik kategorisindeki büyüme ise, sağlık ve kişisel bakım harcamalarının artışını yansıtıyor.
Otomotiv yakıtı satışlarındaki gelişim, hem araç sahiplerinin daha aktif araç kullanımına geçtiğini hem de ekonomik aktivitedeki genel canlanmayı gösteriyor. Bu durum, turizm, lojistik ve bireysel mobilite alanlarındaki canlılığın da bir yansıması olarak değerlendiriliyor.
Verilerin genel değerlendirmesi yapıldığında, Türkiye ekonomisinin Mayıs ayında ticaret sektörü özelinde güçlü bir performans sergilediği ve bu durumun yıl genelindeki büyüme hedefleri açısından olumlu bir gösterge teşkil ettiği açıkça görülüyor. Tüketicinin geri döndüğü, işletmelerin yatırım ve stok kararlarında iyimser olduğu ve genel ekonomik güvenin tazelendiği bu dönemde, önümüzdeki aylardaki verilerin de benzer pozitif trendi sürdürmesi bekleniyor.
