Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), Güney Afrika’nın İsrail’e karşı açtığı soykırım davasında ilk kararını açıkladı.
Güney Afrika’nın tedbir talebine ilişkin kararı, kamuya açık oturumda canlı ilan edilen UAD, ülkenin "Gazze’de soykırım davası" başvurusunu kabul etti.
Davada İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların “makul seviyede” ispatlandığına hükmeden UAD Hakimi Joan Donoghue, "Yukarıda belirtilen olgular ve koşullar, Güney Afrika'nın iddia ettiği ve koruma istediği hakların en azından bazılarının makul olduğu sonucuna varmak için yeterlidir. Gazze'deki Filistinlilerin soykırım eylemlerinden ve üçüncü maddede tanımlanan ilgili yasak eylemlerden korunma hakkı ve Güney Afrika'nın İsrail'in sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerine uymasını isteme hakkı açısından durum budur" dedi.
Mahkemenin, Gazze'de yaşanan "insanlık trajedisinin boyutlarının farkında olduğunu" söyleyen ve İsrail’e yönelik bazı iddiaların "Soykırım Sözleşmesi" hükümleri kapsamına girdiğini ifade eden Donoghue, Filistinlilerin bir halk olarak soykırım sözleşmesi kapsamında değerlendirilmek için gerekli kriterleri karşıladığını aktardı.
"İSRAİL'İN TALEBİ KABUL EDİLMEYECEK"
UAD'ın, İsrail'in Güney Afrika'nın kendisine karşı açtığı davanın düşürülmesi talebini reddettiğini söyleyen Donoghue, "Mahkeme, İsrail'in davanın genel listeden çıkarılması yönündeki talebini kabul edemeyeceğini düşünmektedir" diye konuştu.
Gazze’deki felaket boyutundaki insani durumun, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde “acil tehlike” teşkil ettiğine hükmeden Donoghue, İsrail’in saldırılarına maruz kalan Gazzelilerin, Soykırım Sözleşmesi'nin 2. maddesindeki "korunan grup" tanımını karşıladığını belirtti.
"ASKERİ OPERASYONLARI DERHAL DURDURMALI"
İsrail'in Soykırım Sözleşmesi kapsamındaki fiillerin işlenmesini önlemek için tüm tedbirleri alması gerektiğine hükmeden Donoghue, "İsrail devleti Gazze'de ve Gazze'ye karşı yürüttüğü askeri operasyonları derhal durdurmalı. İsrail devleti, sözleşme sorumlulukları çerçevesinde Gazze’deki Filistinliler konusunda elinden gelen tüm adımları atarak soykırım suçunu engellemekte elinden geleni yapmakla yükümlüdür" ifadelerini kullandı.
TEDBİR KARARI BAĞLAYICI MI?
Divan Şartı'nın 59. maddesi uyarınca UAD'nin aldığı kararlar, taraflar için bağlayıcı durumda iken üçüncü ülkeler için kararın bağlayıcılığı bulunmuyor. Divan, hükmettiği kararları BM’nin ilgili kurumlarına da tebliğ ediyor ve İsrail, Divan'ın muhtemel tedbir kararına uymazsa bu durumda Güney Afrika konuyu BM Güvenlik Konseyi'ne taşıyarak Divan kararının uygulanması için harekete geçilmesini talep edebiliyor.
Divan’ın kararlarını icra ettirmek için kendi askeri gücü veya organı bulunmazken bu kararların uygulanması büyük oranda BM Güvenlik Konseyi’nin tasarrufunda bulunuyor. Divan’ın kararı neticesinde oluşacak politik baskı sebebiyle üçüncü devletlerin İsrail’e açıktan askeri ve siyasi destek vermesinin çok daha zorlaşması muhtemel olacağı biliniyor.
GÜNEY AFRİKA'DA UAD'DAN NE TALEP EDİYOR?
AA'nın aktardığına göre Güney Afrika, Divan'dan, İsrail'i "soykırım yapmamaya, soykırımı önlemeye ve soykırımın faillerini cezalandırmaya" zorlamak için geçici tedbir uygulanmasını istiyor.
Bu tür geçici tedbirler, dava süreci devam ederken durumun daha da kötüleşmesini önlemeyi amaçlıyor. Güney Afrika, şu 9 ihtiyati tedbir kararına hükmedilmesini talep ediyor.
Bu kapsamda Güney Afrika, Divan'dan;
1- Gazze'deki askeri operasyonları derhal durdurmasına,
2- Kontrolü altındaki herhangi bir grup tarafından, Gazze'deki herhangi bir askeri operasyonu ilerletecek adımlar atmamasına,
3- Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul tedbirleri almasına,
4- Soykırım Sözleşmesi'nin 2. maddesi kapsamına giren her türlü eylemden kaçınmasına,
5- Yerlerinden edilenlerin evlerine dönerek yeterli gıda, su, yakıt, tıbbi ve hijyen malzemeleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına,
6- Soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atmasına,
7- Soykırımın delillerini muhafaza etmesine ve bu amaçla gelen uluslararası görevliler ve diğer yetkililerin Gazze'ye erişimini engellememesine,
8- Verilen tedbirleri uyguladığına ilişkin Divan'a düzenli rapor sunmasına,
9- Davayı zorlaştıracak veya uzatacak eylemlerden kaçınmasına hükmetmesini istiyor.
