Bugün Washington'da başlayacak olan dava, sosyal medya dünyasının geleceğini şekillendirebilecek kritik bir öneme sahip. Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Meta'nın 2012 yılında Instagram'ı ve 2014 yılında WhatsApp'ı satın alarak dijital platformlar alanında tekelleştiğini iddia ediyor. Komisyonun iddiasına göre, Facebook'un ana şirketi Meta, bu satın alımlarla potansiyel rakiplerini ortadan kaldırarak sosyal medya piyasasında rekabeti engelledi. Bu satın alma operasyonları, Meta'nın sosyal medya ekosistemine hâkimiyetini pekiştirirken, kullanıcıların alternatif platformlara erişimini kısıtladı.
Tekelleşme iddiaları neler?
FTC'nin dava dosyasında yer alan temel iddia, Meta'nın "satın al ya da yok et" stratejisi izlediği yönünde. Komisyon, şirketin Instagram'ı 1 milyar dolara ve WhatsApp'ı 19 milyar dolara satın alırken, bu platformlar için piyasa değerinin çok üzerinde ödeme yaptığını öne sürüyor. Bu durumun, Meta'nın bu satın almaları rekabeti önlemek amacıyla gerçekleştirdiğinin bir kanıtı olduğu iddia ediliyor. FTC ayrıca, Meta'nın bu satın almalarla kullanıcı verileri üzerindeki kontrolünü genişleterek, reklam piyasasında da haksız bir üstünlük elde ettiğini savunuyor.
Zuckerberg'in kendi sözleri delil olabilir
Davada en dikkat çeken unsurlardan biri, Mark Zuckerberg'in kendi yazışmalarının kendisine karşı delil olarak kullanılabilecek olması. Vanderbilt Hukuk Fakültesi'nde antitröst profesörü olan Rebecca Haw Allensworth, Zuckerberg'in e-postalarının mahkemede en ikna edici kanıtları sunabileceğini belirtiyor. Allensworth, "Satın almanın rekabet etmekten daha iyi olduğunu söyledi. Bundan daha gerçekçi olmak zor" şeklinde görüş bildirdi. Zuckerberg ve şirketin eski operasyon müdürü Sheryl Sandberg'in birkaç hafta sürmesi beklenen duruşmada ifade vermeleri planlanıyor.
Sonuç sosyal medya dünyasını değiştirebilir
FTC'nin davayı kazanması durumunda, Meta hem Instagram'ı hem de WhatsApp'ı satmaya zorlanabilir. Bu, sosyal medya ekosisteminde köklü bir değişime yol açabilir. Milyarlarca kullanıcısı olan bu platformların başka şirketlere satılması, kullanıcı deneyiminden veri gizliliğine, reklam modellerinden içerik politikalarına kadar pek çok alanda önemli değişiklikler getirebilir. Meta ise daha önce davayı kazanacaklarından emin olduklarını açıklamıştı. Şirket, bu satın almaların yasa dışı olmadığını ve pazarı geliştirdiğini savunuyor.
Büyük satın almalar mercek altında
Meta'nın Instagram'ı 2012'de 1 milyar dolara satın alması, o dönemde çok konuşulmuştu. Henüz 13 çalışanı olan ve gelir modeli olmayan bir fotoğraf paylaşım uygulaması için bu ödenen rakam, teknoloji dünyasında şaşkınlık yaratmıştı. Benzer şekilde, 2014'te WhatsApp için ödenen 19 milyar dolar da birçok analist tarafından "aşırı değerlenmiş" olarak nitelendirilmişti. FTC, tam da bu yüksek bedellerin, Meta'nın bu satın almaları rekabeti ortadan kaldırmak için gerçekleştirdiğinin kanıtı olduğunu öne sürüyor.
Davanın arka planı
Federal Ticaret Komisyonu, 2020 yılında Meta'ya karşı dava açmıştı. Dava dosyasında, şirketin 2012'de Instagram'ı ve 2014'te WhatsApp'ı satın aldığında sosyal medya üzerindeki tekelini sürdürmek için yasa dışı davrandığı iddia ediliyordu. Meta, nisan ayında federal yargıçtan FTC'nin davasını duruşma yapılmadan reddetmesini talep etmiş, ancak bu talep kabul görmemişti. Bu davanın, ABD'deki büyük teknoloji şirketlerine yönelik artan yasal baskının bir parçası olduğu ve diğer teknoloji devleri için de emsal oluşturabileceği belirtiliyor.
Trump ile gizli görüşme iddiaları
Davanın başlamasından önce, nisan ayı başlarında Zuckerberg'in ABD Başkanı Donald Trump ile antitröst davasına ilişkin olası bir uzlaşmanın şartlarını görüştüğü iddiaları basına yansımıştı. Bu iddialar, davanın politik boyutunu da gündeme getirdi. Teknoloji devlerinin hükümetlerle ilişkileri ve bu ilişkilerin düzenleyici kararlar üzerindeki potansiyel etkisi, uzun süredir tartışma konusu. Ancak ne Meta ne de Trump yönetimi, bu görüşmeye ilişkin resmi bir açıklama yapmadı.
Teknoloji endüstrisine etkisi
Bu davanın sonucu, sadece Meta için değil, tüm teknoloji endüstrisi için belirleyici olabilir. Eğer FTC davayı kazanırsa, diğer büyük teknoloji şirketlerinin satın alma stratejileri de daha sıkı incelemeye tabi tutulabilir. Apple, Google, Amazon gibi diğer teknoloji devlerinin de benzer antitröst soruşturmalarla karşı karşıya kalması mümkün. Bu dava, dijital ekonomide rekabet kurallarının yeniden tanımlanmasına ve teknoloji devlerinin gücünün sınırlandırılmasına yönelik bir adım olarak görülüyor.
