Dünya atmosferinde oksijen, tüm canlıların solunumu için hayati bir gazdır. Soluduğumuz havanın yaklaşık %21’i oksijenden oluşur ve bu gazın büyük bir kısmı fotosentez süreciyle üretilir. Ancak mevsimlerin değişmesiyle, özellikle kış aylarında yaprak döken ağaçların oksijen üretimine etkisi, merak edilen bir konudur.
Ağaçların yaprak dökmesi oksijen üretimini nasıl etkiler?
Sonbahar ve kış aylarında hava sıcaklıklarının düşmesi ve günlerin kısalması, birçok ağacın yapraklarını kaybetmesine neden olur. Yaprakların dökülmesiyle fotosentez hızı azalır, hatta bazı türlerde tamamen durur. Bu durum, bazı insanların oksijen seviyesinin kışın azalabileceğini düşünmesine yol açar. Ancak kara bitkileri tek oksijen kaynağı değildir.
Okyanuslar ve fitoplanktonların oksijen üretimindeki rolü
Atmosferdeki oksijenin en az yarısı okyanuslardan gelir. Fitoplanktonlar, siyanobakteriler ve diğer mikroskobik organizmalar, denizlerde büyük miktarda oksijen üretir. Prochlorococcus adlı siyanobakteri türü, dünyadaki oksijenin yaklaşık %20’sini üretir. Bu oran, tüm tropikal yağmur ormanlarının oksijen üretiminden bile fazladır.
Mevsimlere bağlı oksijen değişimi
Mevsimsel değişiklikler, kara ve okyanus ekosistemleri arasında farklı etkilere sahiptir. Yaz aylarında güneş ışığının yoğunluğu arttıkça fotosentez oranı yükselir. Buna karşın, kış aylarında deniz suyunun soğuması çözünmüş oksijen miktarını artırır. Bu süreç, atmosferdeki oksijen seviyelerinin dengede kalmasını sağlar.
Atmosferdeki oksijen seviyesinin değişimi
Bilim insanları, 1990’lı yıllardan itibaren atmosferdeki oksijen seviyelerini ölçmeye başladı. Kuzey yarımkürede kış aylarında oksijen seviyesinin milyonda 24 birim azaldığı tespit edildi. Ancak havada her bir milyon molekül içinde yaklaşık 210.000 oksijen molekülü bulunduğundan, bu değişiklik insanlar tarafından hissedilmeyecek kadar küçüktür.
İnsan faaliyetleri oksijen seviyesini nasıl etkiliyor?
Sanayileşme, fosil yakıt kullanımı ve ormansızlaşma, atmosferdeki oksijen seviyesini düşüren en önemli faktörler arasında yer alıyor. Fosil yakıtların yanması, karbon salınımını artırarak doğal oksijen dengesini bozuyor. Uzun vadede mevsimlerden bağımsız olarak insan kaynaklı etkiler, oksijen seviyelerinin düşmesine neden olabilir.
