Aylardır süren bekleyişler, her gece yarısı yenilenen ama bir türlü bulunamayan boşluklar ve adeta bir karaborsaya dönen randevu sistemi... Milyonlarca vatandaş için bir çileye dönüşen Merkezi Hekim Randevu Sistemi'nde (MHRS) beklenen büyük değişim nihayet hayata geçti. Sağlık Bakanlığı, hastanelerdeki yığılmayı önlemek, kaynakları daha verimli kullanmak ve en önemlisi, hastaların doğru uzmana daha hızlı ulaşmasını sağlamak amacıyla, sistemin işleyişini kökten değiştiren "Aile Hekimine Yönlendirme" uygulamasını 25 Temmuz itibarıyla resmen başlattı. Artık belirli branşlarda bir uzman doktor randevusu talep eden vatandaşlar, öncelikle kendi aile hekimi tarafından değerlendirilecek. Bu ilk muayenenin ardından gerçekten uzmanlık gerektiren bir durum tespit edilirse, aile hekimi, hastası için özel olarak ayrılmış bir "rezerv kontenjan" üzerinden, bekleme derdi olmadan doğrudan randevu oluşturabilecek.
Yeni sistemin işleyişi nasıl olacak?
Sağlık Bakanlığı'nın açıkladığı yeni model, vatandaşın randevu alma sürecine yeni bir basamak ekliyor. Uygulamanın, hasta odaklı ve basit bir işleyişe sahip olması hedefleniyor. Sistemin adımları şu şekilde planlandı:
Vatandaşlar, MHRS mobil uygulaması, mhrs.gov.tr internet adresi veya ALO 182 çağrı merkezi aracılığıyla uzman doktor randevusu talebi oluşturma işlemine başlayacak. Randevu oluşturma ekranına gelindiğinde, sistem tarafından kullanıcının karşısına "Aile Hekimine Yönlendirme" başlıklı yeni bir ekran çıkarılacak. Bu ekranda, uzman hekime gitmeden önce aile hekimine muayene olma seçeneği bir tercih olarak sunulacak.
Kullanıcı bu yönlendirmeyi kabul ettiğinde, sistem üzerinden kendi kayıtlı olduğu aile sağlığı merkezinden bir randevu alacak. İlk muayene, kişinin kendi aile hekimi tarafından yapılacak. Aile hekimi, hastanın şikayetlerini dinleyerek fiziki muayenesini gerçekleştirecek ve tıbbi bir değerlendirme yapacak. Bu değerlendirme sonucunda, eğer hastanın sağlık sorunu birinci basamak düzeyinde, yani ilaç tedavisi, takip veya basit müdahalelerle çözülebilecek nitelikteyse, tedavi süreci aile sağlığı merkezinde yönetilecek. Bu sayede, hastanelerdeki polikliniklerin gereksiz başvurularla meşgul edilmesinin önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Eğer aile hekimi, yaptığı muayene ve tetkikler sonucunda hastanın durumunun bir üst basamakta, yani bir uzman doktor tarafından değerlendirilmesi gerektiği kanaatine varırsa, sistemin en önemli mekanizması devreye girecek. Aile hekimi, kendi MHRS ekranı üzerinden, hasta adına doğrudan ilgili branştan bir uzman hekim randevusu oluşturma yetkisine sahip olacak.
'Rezerv kontenjan' uygulaması nedir?
Yeni sistemin en dikkat çeken ve işleyişin temelini oluşturan unsuru, "rezerv kontenjan" olarak tanımlanan uygulama oldu. Mevcut sistemde, hastanelerdeki tüm poliklinik randevuları, bütün vatandaşların erişimine açık tek bir havuzda toplanıyordu. Bu durum, özellikle yüksek talep gören branşlarda randevu bulmayı zorlaştırıyordu.
"Rezerv kontenjan" uygulamasıyla birlikte, hastanelerdeki her uzman hekimin günlük randevu kapasitesinin belirli bir bölümünün, yalnızca aile hekimlerinin erişimine açık olacak şekilde ayrılması planlanıyor. Bu kontenjanlar, vatandaşların genel arama yaptığı MHRS ekranlarında görünmeyecek. Sadece bir aile hekimi, hastası için sevk kararı aldığında, bu özel olarak ayrılmış havuzdan faydalanarak randevu ataması yapabilecek. Bu yöntemin, gerçekten ihtiyacı olan hastaların, sistemsel yoğunluğa takılmadan uzman hekime ulaşmasını kolaylaştırması bekleniyor. Aynı zamanda, randevu sisteminde oluşabilen yapay yoğunluğun ve karaborsa iddialarının önüne geçilmesi de hedefler arasında yer alıyor. Bu uygulama, aile hekimlerine, hastalarının ikinci basamak sağlık hizmetlerine geçiş sürecinde bir koordinatör ve kolaylaştırıcı rolü yüklüyor.
Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği hedefler
Sağlık Bakanlığı, bu yeni modelin sadece bir randevu düzenlemesi olmadığını, aynı zamanda sağlık sisteminin genel verimliliğini artırmaya yönelik stratejik bir hamle olduğunu belirtti. Uygulamanın temel hedefleri üç ana başlık altında toplandı:
Birinci basamak sağlık hizmetlerinin rolünün artırılması: Yeni model ile aile hekiminin, sağlık sisteminin merkezindeki konumu güçlendiriliyor. Aile hekimlerinin, hastaların ilk başvuru noktası olmasının yanı sıra, tedavi süreçlerini yöneten ve gerektiğinde doğru uzmana yönlendiren bir "kapı bekçisi" (gatekeeper) rolü üstlenmesi hedefleniyor. Bu yaklaşımın, koruyucu sağlık hizmetlerinin önemini artırması ve aile hekimliği kurumunun saygınlığını pekiştirmesi bekleniyor.
Uzman hekimler ve hastaneler üzerindeki yükün hafifletilmesi: Yapılan analizlerde, hastanelerdeki poliklinik başvurularının önemli bir kısmının, aslında birinci basamakta çözülebilecek sağlık sorunlarından kaynaklandığı tespit ediliyor. Yeni sistemin, bu gereksiz başvuruları filtreleyerek uzman doktorların ve hastanelerin üzerindeki aşırı iş yükünü hafifletmesi amaçlanıyor. Bu sayede uzman hekimlerin, kendi alanlarıyla ilgili daha karmaşık ve ciddi vakalara daha fazla zaman ve kaynak ayırabilmesi öngörülüyor.
Sağlık kaynaklarının daha verimli kullanılması: Gereksiz uzman hekim muayenelerinin ve buna bağlı olarak istenen ileri tetkiklerin (MR, tomografi, endoskopi vb.) önüne geçilerek, sağlık sistemi kaynaklarının daha akılcı ve verimli kullanılması planlanıyor. Bu durumun, hem kamunun sağlık harcamalarında bir tasarruf sağlaması hem de tanı ve tedavi süreçlerini hızlandırması bekleniyor.
