İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından çıkarılan tutuklama kararı, diplomatik bir gerilime yol açtı. 3-6 Nisan 2025 tarihleri arasında Macaristan’a resmi ziyarette bulunan Netanyahu, UCM’nin geçici tutuklama talebine rağmen Budapeşte’de gözaltına alınmadan ülkesine döndü. Bu gelişme, uluslararası hukukta ciddi bir tartışma başlatırken, UCM de Macaristan’ın tutumunu resmi olarak incelemeye aldı.
UCM’den Macaristan’a resmi savunma talebi
UCM Ön Yargılama Dairesi, Roma Statüsü’nün 87’nci maddesinin 7’nci fıkrası uyarınca Macaristan’ı savunma yapmaya davet etti. Mahkeme, Budapeşte yönetiminden 23 Mayıs 2025 tarihine kadar bu konuda yazılı bir açıklama bekliyor. UCM Yazı İşleri Müdürlüğü, Netanyahu’nun Macaristan ziyareti sırasında geçici tutuklama talebini ilettiğini, ancak bu talebin yerine getirilmediğini açıkladı. Netanyahu’nun 6 Nisan’a kadar Macaristan’da kaldığı ve tutuklanmadan ülkeden ayrıldığı resmen kayıtlara geçti.
Roma Statüsü yükümlülükleri gündemde
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü’ne taraf olan ülkelerin mahkeme kararlarını uygulama yükümlülüğüne vurgu yaptı. Macaristan’ın Netanyahu’yu tutuklamaması, Roma Statüsü’nün 92’nci maddesi kapsamında UCM’ye karşı bir yükümlülük ihlali olarak değerlendiriliyor. Mahkeme, bu tür ihlallerin uluslararası adaletin işleyişini sekteye uğrattığını ve taraf devletlerin yükümlülüklerini yerine getirmesinin önemini bir kez daha hatırlattı.
Gazze dosyası ve tutuklama emri süreci
UCM Savcılığı, 20 Mayıs 2024’te Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle Netanyahu hakkında tutuklama emri çıkarılması için başvuruda bulunmuştu. Ön Yargılama Dairesi ise 21 Kasım 2024’te Netanyahu dahil üç kişi hakkında tutuklama kararı verdi. Bu karar, uluslararası toplumda geniş yankı uyandırırken, Netanyahu’nun Macaristan ziyareti sürecinde bu kararın uygulanmaması, UCM’nin Macaristan’a karşı inceleme başlatmasına yol açtı.
Taraf devletler konseyi devreye girebilir
UCM’den yapılan açıklamada, Macaristan’ın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğine ilişkin incelemenin sürdüğü belirtildi. Eğer Macaristan’ın Roma Statüsü kapsamındaki sorumluluklarını ihlal ettiği tespit edilirse, konu Taraf Devletler Konseyi’ne taşınacak. Bu durumda, Macaristan’ın uluslararası hukuk karşısında daha ciddi yaptırımlarla karşılaşması gündeme gelebilir. UCM’nin bu adımı, mahkeme kararlarının küresel ölçekte uygulanabilirliği açısından kritik bir sınav olarak görülüyor.
Uluslararası hukukta yeni bir sınav
Netanyahu’nun tutuklanmaması, Roma Statüsü’ne taraf ülkelerin mahkeme kararlarına ne ölçüde bağlı kalacağı sorusunu yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar, UCM’nin Macaristan’a yönelik başlattığı incelemenin, uluslararası adaletin işleyişi ve devletler arası ilişkiler açısından önemli sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor. Sürecin nasıl sonuçlanacağı, hem İsrail hem de Avrupa Birliği ile UCM arasındaki diplomatik dengeleri de etkileyebilir.
