1. Derece Yanıklar
Bu tür yanıklar, sadece cildin dış tabakasını (epidermis) etkiler. Kızarıklık ve ağrıya neden olabilir, ancak genellikle iz bırakmadan iyileşirler.
2. Derece Yanıklar
İkinci derece yanıklar hem epidermisi hem de dermisi etkiler. Şişlik, kırmızı, beyaz veya lekeli cilt oluşabilir. Kabarcıklar gelişebilir ve ağrı oldukça şiddetli olabilir. Derin ikinci derece yanıklar iz bırakabilir.
3. Derece Yanıklar
Bu yanık türü, cildin altında bulunan yağ tabakasına kadar ulaşır. Cilt köseleye benzer bir görünüm alır. Üçüncü derece yanıklar sinirleri yok ederek hissizliğe neden olabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
4. Derece Yanıklar
En ciddi yanık türü olan dördüncü derece yanıklar, kemik ve eklemlere kadar ulaşır ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Yanığa Ne İyi Gelir?
Yanık acısını hafifletmek ve enfeksiyonu önlemek için evde uygulanabilecek bazı yöntemler bulunmaktadır.
Soğuk Su
Küçük yanıklar için yapılacak ilk şey, yanık alanına yaklaşık 20 dakika boyunca serin su uygulamaktır. Ardından yanık bölgeyi yumuşak sabun ve su ile yıkayabilirsiniz. Su 0 dereceye yakın soğuk olmamalıdır, serin su yeterlidir.
Serin Kompresler
Yanık bölgesine serin bir kompres veya temiz ıslak bez koyarak ağrıyı ve şişmeyi hafifletebilirsiniz. Serin kompresleri 5-15 dakikalık aralıklarla uygulayabilirsiniz. Aşırı soğuk kompresler kullanmaktan kaçının.
Antibiyotikli Merhemler
Antibiyotikli merhemler enfeksiyonu önlemeye yardımcı olur. Yanığınıza antibiyotik içeren özel bir merhem uygulayıp, steril olmayan kalın bir bezle örtebilirsiniz.
Aloe Vera
Aloe vera, birinci ve ikinci derece yanıkların iyileşmesinde etkili bir bitkidir. Anti-enflamatuar özelliği ile dolaşımı teşvik eder ve bakterilerin büyümesini engeller. Aloe vera bitkisinin saf jelini doğrudan yanık bölgeye uygulayın.
Bal
Bal, doğal bir antibakteriyel ve antifungal olup, yanık tedavisinde kullanılabilir. Merhem bulunmadığında etkilenen bölgeye ince bir tabaka bal uygulayabilirsiniz.
Güneşten Korunma
Yanık iyileşirken, yanık bölgeyi güneşten korumak çok önemlidir. Dışarı çıkarken yanık bölgeyi hafif bir kumaş ile örtün.
Kabarcıklara Dokunmamak
Yanık sonrası oluşan kabarcıkları patlatmayın ve dokunmamaya çalışın. Kabarcıkları patlatmak enfeksiyona neden olabilir.
Ağrı Kesiciler
Hafif yanık ağrıları için ibuprofen veya naproksen içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz. Ancak, diğer ilaçlarla etkileşime girmemesine dikkat edin.
Güneş Yanığına Ne İyi Gelir?
Güneş yanıkları, denizde geçirilen zaman sonrası kolayca oluşabilir. Güneş yanığı tedavisi, diğer yanıkların tedavisine benzer. Güneş yanığınız iyileşene kadar, etkilenen bölgeyi güneşten korumalısınız ve yanığınıza serin su, antibakteriyal merhem veya aloe vera uygulamalısınız. Yeterli miktarda su tükettiğinizden emin olun.
Uzak Durulması Gereken Uygulamalar
Yanıklara iyi geldiği düşünülen bazı yöntemler aslında yanıklara zarar verebilir. Aşağıdaki maddeler yanıklara uygulanmamalıdır:
Tereyağı
Tereyağı, ısıyı tutarak yanığı daha da kötüleştirebilir ve bakteriyel enfeksiyon riski taşır.
Yağlar
Hindistancevizi yağı, zeytinyağı gibi yağlar ısıyı tutar ve yanığı daha da kötüleştirebilir. Lavanta yağının faydaları ise yeterince kanıtlanmamıştır.
Yumurta Akı
Yumurta akı, bakteriyel enfeksiyon riski taşıdığı için yanıklara uygulanmamalıdır.
Diş Macunu
Diş macunu yanıkları tahriş edebilir ve enfeksiyon riskini artırabilir.
Buz
Buz ve çok soğuk su yanık bölgesini daha fazla tahriş edebilir ve soğuk yanığına neden olabilir.
Yanık Nedeniyle Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
Aşağıdaki durumlarda acil tıbbi yardım alınmalıdır:
- Yüz, ayaklar, eller, kalçalar, kasık gibi bölgelerdeki yanıklar
- Derin yanıklar
- Cildin kösele gibi görünmesine neden olan yanıklar
- Kimyasallardan veya elektrikten kaynaklanan yanıklar
- Solunum güçlüğü veya hava yolunda oluşan yanıklar
Evde tedavi sonrası aşağıdaki durumları deneyimlerseniz doktorunuza danışmalısınız:
- Yaradan sızma, artan ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi enfeksiyon belirtileri
- İki hafta içinde iyileşmeyen yanık veya kabarcık
- Yeni, açıklanamayan semptomlar
- Önemli yara izi oluşumu
