Türkiye ile Yunanistan 102 yıl önce savaş halindeydi. Bu savaş, on binlerce insanın hayatına mal oldu ve milyonlarca insanın mübadele edilmesiyle sonuçlandı. Ancak savaşın sona ermesinden 12 yıl sonra, beklenmedik bir gelişme yaşandı. Savaşta yenilen Yunanistan'ın lideri Eleftherios Venizelos, 1934 yılında savaşın galibi Mustafa Kemal Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterdi.
Savaşın ardından beklenmedik bir dostluk
Yunanistan, İngiltere'nin de desteğiyle 19 Mayıs 1919'da İzmir'i işgal ederek savaşı başlatmıştı. Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı, 30 Ağustos 1922'de Yunanistan için büyük bir felaketle sonuçlandı ve bu savaşın ardından Türkiye Cumhuriyeti kuruldu. Ancak bu acı dolu süreçten 12 yıl sonra, Venizelos'un Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne aday göstermesi, dünya kamuoyunda büyük bir şaşkınlık yarattı.
Türk-Yunan dostluk ve işbirliği anlaşması
1930 yılında Venizelos, Ankara'yı ziyaret etti ve burada Mustafa Kemal Atatürk ile baş başa görüşerek Türk-Yunan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşma, iki ülke arasında savaş sonrası dönemde dostane ilişkilerin tesis edilmesine olanak tanıdı. Anlaşmanın maddeleri arasında, iki ülkenin birbirine saldırmayacağı ve sorunların müzakereler yoluyla çözüleceği taahhütleri yer alıyordu.
Nobel Barış Ödülü'ne adaylık süreci
Venizelos, 1934 yılında Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne aday göstererek dünya kamuoyunu şaşırttı. Venizelos, Nobel Komitesi'ne yazdığı mektupta, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye'de gerçekleştirdiği reformlardan ve Türk-Yunan barışının kalıcı olmasının öneminden bahsetti. Mektupta, "Türkiye, uzattığımız dostluk elini büyük bir samimiyetle sıkarak kabul etmiştir" ifadesine yer verdi. Ancak 1934 yılında Nobel Barış Ödülü Atatürk'e değil, Dünya Silahsızlanma Konferansı'na katkıları nedeniyle İngiliz siyasetçi Arthur Handerson'a verildi.
Eleftherios Venizelos kimdir?
Eleftherios Venizelos, Osmanlı hakimiyeti altındaki Yunan nüfusunun yoğun olduğu bölgeleri Yunanistan topraklarına katmayı hedefleyen "Megali İdea"nın (Büyük Fikir) mimarı olarak bilinir. Venizelos, 1910'dan 1933'e kadar toplam yedi kez Yunanistan başbakanlığı yapmıştır. 1919'da İzmir'i işgal eden Yunan ordusunun Anadolu'ya kadar ilerlemesini savunan Venizelos, savaşın ardından Yunanistan'da gerçekleşen askeri darbenin ardından sürgüne gitmiştir. Venizelos, 1930'da Türk-Yunan Dostluk Anlaşması'nı imzalamış ve 1936 yılında hayatını kaybetmiştir.
