Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanınması, 5 Aralık 1934'te Meclis'te yapılan Anayasa değişikliği ile kabul edildi. Bu hakkın tanınmasının ardından 1935'te yapılan genel seçimlerde, Meclis'e 17 kadın milletvekili seçildi.
5 Aralık 1934’te seçme ve seçilme hakkı kazanan kadınlar 90 yıl önce bugün ilk kez oy kullandı.
Seçimlerin ardından 7 Mart 1935'te 1. Yasama Yılının ikinci birleşiminde, kadın milletvekilleri arasında Genel Kurul kürsüsünden ilk konuşmayı Erzurum Milletvekili Nakiye Elgün yaptı. Böylece Elgün, aynı zamanda, kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının ardından "TBMM'de konuşma yapan ilk kadın milletvekili" olarak kayıtlara geçti.
"Türk milleti hiç eksiksiz bir bütün olarak çalışacaktır"
Meclis tutanaklarına göre, Nakiye Elgün, Genel Kurul kürsüsünde yaptığı konuşmasına, "Arkadaşlar, Başbakanımız General İsmet İnönü'ye beyanı itimad eden arkadaşlar arasında bizim de bulunmamız ve bu bulunma onurunu bize vermiş olmanız itibarıyla duyduğumuz heyecanı ifade için buraya gelmiş bulunuyorum." cümlesiyle başladı.
Tutanaklarda, Elgün, konuşmasında şu ifadeleri kullanıyor:
"Bugüne kadar Türk, bütün olarak her sahada yan yana, el ele çalışmıştı. Fakat bugüne kadar Türk milletinin en yüksek, en onurlu bir mevkii olan burada, ilk defa yer almış bir kadın saylav olmak itibarıyla bunu verenlere karşı duyduğumuz hazzı ifade ederken yine bu büyük onurun içinde Türk Hükümetine itimat beyan eden arkadaşlar arasında bulunmak şerefinin bize verilmiş olmasından dolayı duyduğumuz sevinci ifade etmeye çalışırken belki söz bulamıyorum. Bütün dünya bilsin ki Türk milleti dün olduğu gibi bugün de bugünden sonra da hiç eksiksiz bir bütün olarak çalışacaktır. Ve bütün dünyaya bu suretle muvaffakiyetini, eserini, hüsnü niyetini göstermiş olacaktır."
Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı Başkanı Dr. Ayşe Kaşıkırık, son seçimlerdeki verilere göre Türkiye’de 17 ilde kadın milletvekilinin olmadığını söyledi.
Kaşıkırık, “8 Şubat 1935’te kadınlar, bundan tam 90 yıl önce ilk kez oy kullandı. Aslında 5 Aralık 1934 tarihi hepimiz için çok kıymetli. Çünkü anayasada yapılan değişiklikle kadınlar seçme ve seçilme hakkını kazandı. 8 Şubat 1935’te ise seçim yapıldı ve ilk kez 17 kadın vekil Meclis’e girmiş oldu. Sonra bir ara seçim yapılıyor ve Çankırı’da bir kadın milletvekili seçiliyor. Böylece 18’e yükseliyor. Aslında kadınlar 1 Mart 1935 tarihinde yemin edip Meclis’te göreve başladıklarında 18 vekil olarak ilk defa Meclis’in 5. döneminde parlamentoya girmiş oluyorlar. Şanslıyız çünkü birçok Avrupa ülkesinden önce biz bu hakkı kazandık” dedi.
‘BUGÜNDEN İTİBAREN ÇALIŞMALAR YAPMALIYIZ’
Son seçimlere vurgu yapan Kaşıkırık, “5. dönemden 28. döneme kadar hiçbir zaman kadın milletvekili oranı yüzde 20’yi geçmedi. Aradan 25 dönem geçmiş. Hâlâ 17 ilimiz Cumhuriyet tarihi boyunca kadın milletvekili seçmedi. 20 ildi. 2023 seçimleriyle beraber üç il ilk defa kadın milletvekili çıkardı. Kadınların özgür iradesi, kadınların hakları, kadın görüşü, kadınların vizyonu ne yazık ki parlamentoya, Meclis’e yansımadı, temsil edilmedi” dedi.
