Mahalle kültürünün temel direklerinden olan bakkallar için en hareketli ürün kalemlerinden biri şüphesiz meşrubatlardır. Özellikle sıcak yaz günlerinde bir bakkalın buzdolabından alınan soğuk bir kola, birçok kişi için küçük bir mutluluk anıdır. Peki, bu küçük mutluluk anı, bakkalın kasasına ne kadarlık bir kâr olarak yansıyor? Bu sorunun cevabı, basit bir matematik hesabından çok daha karmaşık bir yapıya sahiptir ve bakkalın ticari stratejisinden, bulunduğu lokasyona kadar pek çok değişkenden etkilenir.
Kâr marjını belirleyen faktörler
Bir bakkalın tek bir şişe koladan elde edeceği kârı belirleyen birkaç ana faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin başında alış fiyatı ve satış fiyatı arasındaki fark gelse de, görünmeyen maliyetler de kârlılığı doğrudan etkiler.
-
Alım Fiyatı ve İskonto Oranları: Bakkalın kârını belirleyen en temel unsur, ürünü toptancıdan veya doğrudan üreticinin dağıtım ağından ne kadara satın aldığıdır. Coca-Cola gibi büyük markalar, alım miktarına göre bayilerine ve satış noktalarına farklı iskontolar uygular. Genellikle bu tür ürün gruplarında birim ürün başına %15 civarında bir iskonto ile çalışıldığı belirtilmektedir. Çok yüksek hacimli alım yapan büyük zincir marketler daha avantajlı iskontolar alabilirken, mahalle bakkalının alım gücü daha sınırlı kalabilir.
-
Nihai Satış Fiyatı: Serbest piyasa koşulları gereği, ürünlerin raftaki nihai satış fiyatını doğrudan bakkalın kendisi belirler. Bu fiyat; dükkanın kirası, bulunduğu muhitin sosyoekonomik yapısı, turistik bir bölgede olup olmaması ve en önemlisi çevresindeki zincir marketlerin fiyat politikaları gibi unsurlara göre şekillenir.
-
Operasyonel Giderler: Brüt kâr, alış ve satış fiyatı arasındaki fark olsa da, net kazancı bulmak için operasyonel giderleri de hesaba katmak gerekir. Meşrubatların soğuk tutulmasını sağlayan buzdolaplarının elektrik tüketimi, dükkan kirası, vergiler, personel maaşı gibi giderler, satılan her ürünün kârından pay alır.
Ortalama kâr oranları ne durumda?
Genel olarak bir marketin veya bakkalın ortalama kâr marjının %15 ila %20 arasında değiştiği ifade edilmektedir. Ancak bu oran, satılan ürün kategorisine göre ciddi farklılıklar gösterebilir. Örneğin, tütün ürünlerinde kâr marjı çok düşükken, bazı gıda ürünlerinde daha yüksek olabilir.
Rekabet Kurumu'nun geçmiş tarihli bir kararında, genel olarak meşrubat ürünlerinde bakkalların düşük kâr marjıyla çalıştığı ve büyük marketler karşısında zararına satış yapmak bir yana, düşük kârla bile satma şanslarının kısıtlı olduğu vurgulanmıştır. Benzer şekilde, perakende sektörü üzerine yapılan bir sunumda, 2.5 litrelik bir Coca-Cola ürünü için örnek bir kârlılık hesabı yapılmış ve bu üründeki kâr marjı %10,3 olarak belirtilmiştir. Fiyatlar güncel olmasa da oran, sektördeki genel eğilim hakkında bir fikir vermektedir.
Bir koli koladan bakkala ne kalır?
Tek bir şişe yerine bir koli üzerinden hesap yapmak, bakkalın kazancını daha net gösterebilir. Örneğin;
-
Bir bakkalın, içinde 24 adet 330 ml'lik kutu kola bulunan bir koliyi toptancıdan KDV dahil yaklaşık 400 TL'ye aldığını varsayalım. Bu durumda bir kutu kolanın maliyeti yaklaşık 16.67 TL'dir.
-
Bakkalın, rekabet ve lokasyon koşullarına göre bu kutu kolayı 20 TL'den sattığını düşünelim.
-
Bu durumda bir kolinin tamamının satışından elde edilecek ciro 480 TL (24 x 20 TL) olur.
-
Alış fiyatı (maliyet) düşüldüğünde, bakkalın bu koliden elde ettiği brüt kâr 80 TL'dir (480 TL - 400 TL).
-
Bu brüt kârın satış cirosuna oranı, yani kâr marjı ise yaklaşık %16,6 olarak hesaplanır.
Bu 80 TL'lik kazanç, henüz işletme giderleri düşülmemiş brüt kârdır. Bu tutardan buzdolabının yaktığı elektrik, kira payı ve diğer masraflar düşüldüğünde net kâr ortaya çıkar. Dolayısıyla, bakkalın tek bir kutu koladan kazandığı net para, birkaç lirayı geçmeyebilir.
