Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında yaygın görülen nörogelişimsel bir rahatsızlıktır. Beyindeki kimyasal maddelerin işleyişindeki farklılıklar, bu bozukluğun temel nedenlerinden biri olarak kabul edilir. DEHB’li çocuklar, odaklanma sorunları yaşar ve genellikle hiperaktif davranışlar sergiler. Bu durum, günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir ve profesyonel bir destek alınmasını gerektirebilir.
DEHB’nin nedenleri
DEHB’nin kesin nedenleri tam olarak bilinmese de, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir kombinasyonu bu durumu tetikleyebilir. Öne çıkan risk faktörleri arasında şunlar yer alır:
- Düşük doğum ağırlığı
- Gebelik sırasında annenin sigara veya uyuşturucu kullanması
- Beyinde dopamin ve serotonin gibi kimyasalların dengesizliği
- Çocukluk döneminde beyin hasarı
Ayrıca, ailede DEHB öyküsü olan bireylerde bu rahatsızlığın görülme ihtimali daha yüksektir.
DEHB tanısı nasıl konulur?
DEHB tanısı, semptomların en az altı ay boyunca devam etmesi ve günlük yaşamı olumsuz etkilemesi durumunda, bir uzman tarafından konulur. Psikiyatrist veya nörolog, kişinin tıbbi geçmişini inceleyerek ve dikkat, hiperaktivite ile dürtüsellik gibi özellikleri değerlendiren testler yaparak teşhis koyar.
DEHB belirtileri nelerdir?
DEHB belirtileri, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olmak üzere üç ana başlıkta toplanır:
Dikkat eksikliği belirtileri
- Kolayca dikkatin dağılması
- Görevleri tamamlamakta zorluk çekme
- İşleri düzenleme ve sırayla yapmada güçlük
- Detayları gözden kaçırma
Hiperaktivite belirtileri
- Sürekli hareket etme ihtiyacı
- Sessizce oturamama
- Fazla konuşma ve sabırsızlık
- Gereksiz yere el ya da ayak hareketleri
Dürtüsellik belirtileri
- Söz kesme ve düşünmeden konuşma
- Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket etme
- Tehlikeli durumlarda risk alma eğilimi
DEHB nasıl tedavi edilir?
DEHB tedavisi, bireyin yaşına, semptomlarına ve genel sağlık durumuna göre şekillenir. Birden fazla yöntemin bir arada kullanıldığı multidisipliner yaklaşımlar yaygındır.
- İlaç tedavisi: Dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi kontrol altına almak için uyarıcı ve non-uyarıcı ilaçlar tercih edilir.
- Psikoterapi: Bireysel, grup veya aile terapileri, semptomlarla başa çıkmada destek sağlar.
- Eğitim programları: Özel eğitim yöntemleri, DEHB’li bireylerin eğitimde başarıyı yakalamasına yardımcı olur.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli uyku, fiziksel aktivite ve dengeli beslenme, semptomların hafifletilmesinde önemli rol oynar.
DEHB hakkında sıkça sorulan sorular
-
DEHB’li bireyler hangi zorluklarla karşılaşır?
Sosyal ilişkilerde sorunlar, düşük akademik başarı, özgüven eksikliği ve depresyon gibi problemler sıkça görülür. -
Tedavide kullanılan ilaçların yan etkileri nelerdir?
Uyku sorunları, iştahsızlık, mide bulantısı ve ruh hali dalgalanmaları gibi hafif yan etkiler görülebilir. -
Yetişkinlerde DEHB görülür mü?
Evet, yetişkinlerde daha çok dikkat eksikliği ve dürtüsellik belirtileri ön plandadır.
DEHB’nin erken tanısı, bireylerin hayat kalitesini artırmak ve semptomların ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşır.
