Elif Nur KARATAŞ/ 2024 yılı, deri ve deri mamulleri sektörü için zorlu bir dönem olarak geride kaldı. Türkiye genelinde ihracatta yaşanan %18’lik düşüş, Ege Bölgesi’nde %9 ile sınırlı kalsa da özellikle ayakkabı ve saraciye sektörlerinde büyük kayıplar yaşandı. Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Zandar ve Başkan Yardımcısı Halil Gündoğdu’nun değerlendirmeleri, sektörün geleceğine yönelik önemli ipuçları verdi.
İhracatta daralma ve maliyet baskısı
Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan’ı Erkan Zandar, deri ve deri mamulleri ihracatındaki genel düşüşe dikkat çekerek, “2024 yılında zorlu bir süreçten geçti. Toplamda %18’lik bir ihracat düşüşü yaşandı. Özellikle ayakkabı sektörü %22 kayıpla en büyük darbeyi aldı. Sektörün diğer alanlarında ise mamul deri ve kürkte %3, saraciye ürünlerinde %12, deri konfeksiyon ve kürk giyimde %18 düşüş kaydedildi. Ege Bölgesi’nde ise bu düşüş daha sınırlı kaldı; %9 seviyelerinde gerçekleşti. Ege’nin genel performansı, Türkiye genelindeki kayıpların yarısı kadar olmasına rağmen, özellikle ayakkabı sektöründe %15’lik bir gerileme görüldü. Bunun yanı sıra saraciye ve mamul deri sektörü bölgede %15’lik bir artışla pozitif sonuç elde etti” diye konuştu.
“Artan işçilik maliyetleri rekabetçiliğimizi yok etti”
Zandar, ihracattaki gerilemenin en büyük sebebinin artan işçilik maliyetleri ve düşük kur politikası olduğunu vurgulayarak “Özellikle emeğe dayalı sektörler, rekabetçiliğini büyük ölçüde kaybetti. Bugün Portekiz gibi asgari ücretin 700 euro olduğu ülkelerde bile rekabet edemez hale geldik. Ayrıca, Avrupa ülkeleri teknolojik yatırımlar ve devlet destekleriyle sektörlerini güçlendirirken biz bu aşamada çok fazla eksiklik çekiyoruz” dedi. Türkiye’nin iş gücü yoğun üretim modelinin artık sürdürülemez hale geldiğinide belirten Zandar “Daha çok insan, daha çok iş dedik. Çin modeli dedik. Ama olmadı. Şimdi elimizde bir sürü insan var ve bu insanların maliyetlerini karşılayamaz durumdayız” diyerek durumu özetledi.
“2025 yeniliklerin yılı olacak”
Sektörün 2025 yılına dair beklentilerini de aktaran Erkan Zandar, Avrupa’nın yaşadığı resesyonun ve Rusya’daki mevcut belirsizliğin ihracatı etkilediğini söyledi. “2025’in yeniliklerin yılı olacağına inanıyoruz. Ancak maliyetler düşmeden sektörün rahatlaması mümkün görünmüyor” dedi. Ayrıca, uzak doğu ithalatına getirilen %30’dan %40’a çıkarılan vergilerin, sektördeki kayıpları telafi etmekte yetersiz kalacağını da ekledi.
Organize üretim ve eğitimle büyüme hedefi
Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı ve sektör temsilcisi Halil Gündoğdu, saraciye sektörünün 2024 yılında %15 büyümesine rağmen temel sorunların devam ettiğini vurguladı. Üretim alanlarının yetersizliğine ve kümelenme eksikliğine dikkat çeken Gündoğdu, mevcut koşulların sektörün gelişimini sınırladığını ifade etti. “Firmalar, yüksek katlı ve verimsiz üretim alanlarında çalışmak zorunda kalıyor. Bu durum, hem üretim süreçlerini olumsuz etkiliyor hem de uluslararası müşterilere karşı sektörün rekabetçiliğini düşürüyor. Ayakkabı ve saraciye üreticilerini bir araya getirecek, şehre yakın bir organize sanayi bölgesi kurulması acil bir ihtiyaç” dedi.
Gündoğdu, eğitimli iş gücüne olan ihtiyacın da sektörün karşılaştığı kritik sorunlardan biri olduğunu belirterek teknolojik dönüşüm sürecinde yaşanan zorluklara dikkat çekti. “Geleneksel üretimle büyüyen iş gücümüz, yeni teknolojilere uyum sağlamakta zorlanıyor. Bu sorunu çözmek için üniversiteler ve meslek liseleriyle iş birliği yapıyoruz. Ancak bu çabalar yetersiz kalıyor. Daha kapsamlı eğitim programlarına ve devlet destekli teşviklere ihtiyaç var” dedi.
