HABER MERKEZİ- Akdeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinin kucaklaştığı Göller Yöresi'nde, Isparta'nın gizemli tarihi köşelerinden biri parıldıyor. Yalvaç ilçesinin sakin topraklarında, yaklaşık 1 km kuzeydoğusunda yükselen Pisidia Antiokheia Antik Kenti, antik çağın izlerini taşıyan büyülü bir mekân olarak varlığını sürdürüyor. Antik dünyanın kesişme noktasında bulunan bu kent, tarihin sayfalarında derin izler bırakmış bir geçmişe sahip. Gelin, Isparta'nın mistik dokusunu taşıyan bu antik mirasa yakından göz atalım...
Göller Yöresi'nin İncisi: Pisidia Antiokheia Antik Kenti
Akdeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinin buluşma noktasında yer alan Göller Yöresi, antik miraslarıyla zenginleşmeye devam ediyor. Bu zenginliklerden biri de Isparta iline bağlı Yalvaç ilçesinin yaklaşık 1 km kuzeydoğusunda yükselen Pisidia Antiokheia Antik Kenti. Yüksekliği 1236 m'ye kadar çıkan bir tepenin zirvesine kurulan bu antik kent, hem coğrafi hem de tarihi açıdan büyük bir öneme sahip. Kentin kuzeyinden akan Anthius çayı, Gelendost ilçesini geçerek Eğirdir Gölü'ne ulaşıyor.
Tarih ve Topografi: Antik Kentin Yapısı
Pisidia Antiokheia Antik Kenti, tarihi ve coğrafi özellikleriyle dikkat çekiyor. Kentin akropolisi, yöneticilerin ve zenginlerin yaşadığı, kamusal binaların bulunduğu bir alan olarak biliniyor. 46 hektarlık bir alan üzerine kurulan bu akropol, surlarla çevrili bir yapıya sahip. Kentin teritoriumu ise güneydoğudaki Men Askaenos tepesinde yer alan Men Tapınağı'ndan izlenebiliyor. Antik çağdaki teritoriumun yaklaşık olarak 540 mil kare olduğu tahmin ediliyor ve Roma döneminde nüfusun yaklaşık 70,000 kişi olduğu düşünülüyor.
Tarih ve Köken: Pisidia Antiokheia'nın Oluşumu
Pisidia Antiokheia Antik Kenti'nin kökeni, Helenistik krallıklar dönemine kadar uzanıyor. Tüm araştırmacılar, kentin M.Ö. 3. yüzyılda Seleukios hanedanı tarafından kurulduğunu kabul ediyor. Ancak bu kentin tarihini Pisidia bölgesinin tarihinden ayrı düşünmek mümkün değil. Yapılan araştırmalar, bölgenin Paleolitik dönemden beri sürekli olarak yerleşim yeri olarak kullanıldığını gösteriyor. Michigan Üniversitesi'nin 1924 yılında başlattığı kazı ve yüzey araştırmalarında, Yalvaç ve çevresindeki köylerde bulunan yirmiye yakın höyükte M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanan yerleşim izleri bulunmuştur.
Stratejik Konum ve Köken: Pisidia Antiokheia'nın Oluşumu
Büyük İskender'in ölümünden sonra Anadolu toprakları arasında paylaşım savaşları yaşandı. Pisidia bölgesi uzun süren savaşlar sonucunda Seleukios Hanedanı'nın kurucusu I. Nikator'un eline geçti. Bu dönemde fethedilen bölgeler Helenleştirilirken stratejik yerlerde tahkimli kentler kuruldu. I. Nikator, yaklaşık olarak 60 şehir kurarak bunlardan 16 tanesine Antiokhos adını verdi.
Roma Dönemi ve Sonrası: Pisidia Antiokheia'nın Dönüşümü
Anadolu'nun en güçlü devleti haline gelen Roma, M.Ö. 2. yüzyıldan itibaren Anadolu'daki toprakları genişletmeye başladı. Pisidia Antiokheia da bu süreçte Roma'nın etkisi altına girdi. M.Ö. 188 yılında Apameia Anlaşması ile Pisidia toprakları Bergama Krallığı'na bırakıldı. Bergama Krallığı egemenliği altında geçen süreç, M.Ö. 133 yılında son Bergama Kralı III. Attalos'un vasiyetiyle Roma'nın egemenliği altına girdi.
Tarih ve Kültürün İzleri
Bu tarihten sonra bölge Roma egemenliği altında kaldı. Ancak 6. ve 7. yüzyıllarda Arap akınları, Roma egemenliğini zayıflattı. Bu dönemdeki otorite boşluğundan faydalanan Selçuklu Türkleri, 12. yüzyılda Miryokefalon Savaşı sonrasında bölgeyi ele geçirdi. Böylece M.S. 1176'dan itibaren bölge Türk egemenliği altına girdi.
Ortodoksların haç merkezi
M.S. 323 yılında İstanbul'da toplanan konsül, Hristiyan dünyasının tarihinde dönüm noktalarından birini temsil eder. Bu önemli toplantıda, aziz Paulus'un Hristiyanlığı yaydığı bölgeler özel bir statü kazandı. Aziz Paulus'un bu toprakları ziyaret ederek Hristiyanlığı yaydığı yerler, hac merkezi olarak kabul edildi. Bu bağlamda, M.S. 323 yılında İstanbul'da yapılan konsül, Hristiyan dünyasının inançsal haritasını şekillendiren bir kararın temelini attı. Bu tarihi bağlam içerisinde Pisidia Antiokheia özel bir konuma sahip. Aziz Paulus'un bu antik kenti ziyaret ederek Hristiyanlık mesajını yaydığına inanılıyor. Bu sebeple Pisidia Antiokheia, özellikle ST. Paul Kilisesi ile ön plana çıkıyor. Kilise, hac merkezleri arasında anılıyor ve günümüz Ortodoks mezhebine mensup birçok yabancı turist, bu kutsal mekânda ayinler düzenleyerek hac görevlerini yerine getiriyor.
Pisidia Antiokheia Antik Kenti, tarih boyunca farklı medeniyetlerin etkisi altında kalmış ve bu etkileşimlerden izler taşımaktadır. Günümüzde de bu antik kent, ziyaretçilere tarih ve kültür dolu bir yolculuk sunmaktadır.
