30 yıl önce Bosna Hersek'in Srebrenitsa şehrinde yaşanan ve tüm dünyanın gözü önünde gerçekleşen insanlık trajedisi, Menemen'de düzenlenen anma töreniyle bir kez daha hafızalara kazındı. Cumhuriyet Meydanı'nda toplanan kalabalık, sadece bir anma töreni değil, aynı zamanda insanlık onuruna sahip çıkma duruşu sergiledi. Temmuz 1995'te yaşanan ve tarihte Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki en büyük soykırım olarak kayıtlara geçen olayda, Birleşmiş Milletler'in koruması altındaki güvenli bölgede bulunan 8372 Boşnak sivil, sistematik bir şekilde öldürülmüştü.
Menemen Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, Kaymakam Vedat Yılmaz, Cumhuriyet Başsavcısı Hüseyin Kaçar gibi kentin üst düzey yöneticilerinin yanı sıra, AK Parti İzmir İl Başkan Yardımcısı ve Uluslararası Balkan Federasyonu Genel Başkanı Ekrem Selim İleri, AK Parti Menemen İlçe Başkanı Hakkı Durmaz, MHP Menemen İlçe Başkanı Barbaros Çalışçı'nın da katıldığı törende, Bosna Hersek Kültür Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Aykut Taylan Varlı gibi sivil toplum temsilcileri de yer aldı. Ceremide ayrıca kamu kurum ve kuruluşlarının başkan ve temsilcileri, STK başkan ve yöneticileri, gaziler ve çok sayıda vatandaş da bulundu.
"Yarın biz de aynı acılarla sınanabiliriz" uyarısı
Törende konuşan Menemen Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, Srebrenitsa'da yaşananların sadece Boşnak kardeşlere değil, tüm insanlığa karşı işlenmiş bir suç olduğunun altını çizdi. Pehlivan, "30 yıl önce, Avrupa'nın göbeğinde tüm dünyanın gözleri önünde, Birleşmiş Milletler'in koruması altındaki bir şehirde, çocuklar, kadınlar, yaşlılar, gençler sistemli bir şekilde katledildi" diyerek, o dönemde yaşanan vahşetin boyutlarını hatırlattı.
Yüzlerce yıldır kader birliği yaptıkları Boşnak kardeşlerinin bu dostluk ve kardeşlikten dolayı acılarla sınandığını ifade eden Pehlivan, törenin sadece bir anma olmadığını, aynı zamanda bir duruş sergilediklerini belirtti. "Bir daha böyle acıların yaşanmaması için, her zaman hakkın, adaletin ve insanlığın yanında olduğumuzu haykırıyoruz. Sessiz kalmadığımızı, unutmadığımızı ve asla unutturmayacağımızı gösteriyoruz" diyen Pehlivan, topluma güçlü bir mesaj verdi.
Pehlivan'ın en çarpıcı sözleri ise gelecekle ilgili uyarısında oldu: "Srebrenitsa, bize gösterdi ki; eğer birlik olmazsak, eğer zulme sessiz kalırsak, yarın biz de aynı acılarla sınanabiliriz. O yüzden bu meydanda duran her bir yüreğe sesleniyorum: Unutma, unutturma! Çünkü unutan, tekrar yaşar!" Bu sözlerle Pehlivan, geçmişin acısının geleceğin dersi olması gerektiğini vurguladı. Konuşmasını, "Şehit olan tüm Boşnak kardeşlerimizi rahmetle anıyorum. Rabbim bir daha böyle acıları ne Bosna'ya, ne bu coğrafyaya ne de insanlığa yaşatmasın" duasıyla tamamladı.
Kaymakam'dan "dilsiz şeytan olmadık" vurgusu
Menemen Kaymakamı Vedat Yılmaz ise konuşmasına Aliya İzzetbegovic'in tarihi sözleriyle başladı: "Ve her şey bittiğinde hatırladığımız tek şey, düşmanlarımızın sesleri değil, dostlarımızın sessizliğidir." Bu anlamlı alıntıyla, zulüm karşısındaki sessizliğin ne kadar acı verici olduğunu hatırlatan Yılmaz, Kosova Savaşı sonrası Balkan coğrafyasında birliği beraber kurduklarını belirtti.
21'inci yüzyılın ne yazık ki birçok insanın soykırımlarla, acılarla karşılaştığı bir dönem olduğunu ifade eden Kaymakam Yılmaz, "Srebrenitsa'da Birleşmiş Milletler'in ihmal ve ihlalleri ölümlerle sonuçlandı. Çok hüzünlü bir olay bu" diyerek, uluslararası toplumun sorumluluğuna dikkat çekti. Aliya İzzetbegovic önderliğindeki tüm direnişçilerin kahramanlığı karşısında saygıyla eğildiklerini belirten Yılmaz, geçmişten günümüze uzanan bir tablo çizdi.
Günümüzde Gazze'de, Arakan'da benzer katliamların yaşandığını, Uygur Türkleri'nin de bu acıları çektiğini hatırlatan Yılmaz, "Yine de millet olarak gururluyuz. Çünkü millet olarak hep zalimin karşısında durduk. Dilsiz şeytan olmadık. Karakterimizin özelliği bu bizim" diyerek, Türk milletinin tarih boyunca mazlumların yanında yer alma geleneğini vurguladı. Ecdadlarının ve Kurucu Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün bu değerleri öğrettiğini belirten Yılmaz, "Hep beraber Srebrenitsa Soykırımı'nı anıyoruz. Anadolu olarak onları her zaman hatırlayacağız. Allah hepsine rahmet eylesin" dedi.
Balkan acısının tanıkları konuştu: "Sessizliğin bir çığlığı var"
AK Parti İzmir İl Başkan Yardımcısı ve Uluslararası Balkan Federasyonu Genel Başkanı Ekrem Selim İleri, duygusal bir konuşma yaparak "Sessizliğin bir çığlığı var. Bu çığlığı ancak kalp gözüyle bakan insanlar duyabilir" dedi. Bosna'da 2 yıl önce Srebrenitsa anneleriyle bir araya geldiğini anlatan İleri, annelerin sadece evlatlarının mezar taşı olmasını istediklerini aktardı. Bu duygusal anıyı paylaşan İleri, "Bu beni çok duygulandırmıştı" diyerek, acının boyutlarını gösterdi.
İleri'nin dikkat çekici bir başka anısı ise fakir bir köyde yaşadığı deneyimdi. Oyuncak bebek vermek istedikleri kız çocuklarının, anne ve babalarının hayatta olduğunu ve bu oyuncakları onların alabileceğini söyleyerek, kendilerinden daha ihtiyaçlı çocuklara götürülmesini istemeleri, Boşnak çocuklarının asil yürekli olduğunu gösteriyordu. "Asil yürekli evlatlarımız yetişiyor" diyen İleri, bu deneyimin kendisini ne kadar etkilediğini belirtti.
Bosna Hersek Kültür Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Aykut Taylan Varlı ise soykırımın üstünden 30 yıl geçmesine rağmen bugün bile definlerin devam ettiğini söyledi. Yaşanan zulmün unutulmayacağını vurgulayan Varlı, Srebrenitsa'da bir cenazede yalnızca 50 santimetre boyunda bir tabuta eli değdiği anda bir ebeveyn olarak çok etkilendiğini ifade etti. 8372 kayıp başvurusuna rağmen bugüne dek mezarı bulunan isim sayısının 6 binlerde olduğunu belirten Varlı, "Unutmayacağız" diyerek kararlılığını dile getirdi.
Anıta karanfil, meydana kardeşlik: Ortak acının paylaşılması
Konuşmaların ardından tören, Cumhuriyet Meydanı'ndaki Srebrenitsa Anıtı'na karanfillerin bırakılmasıyla doruk noktasına ulaştı. Katılımcıların sessizce anıta yaklaştığı ve beyaz karanfilleri bıraktığı bu anlar, duygusal yoğunluğun en üst seviyede yaşandığı dakikalar oldu. Anıt etrafında oluşturulan sergi alanı gezilerek, 30 yıl öncesinde yaşanan korkunç soykırımın boyutları bir kez daha görüldü. Fotoğraflar, belgeler ve kişisel eşyalardan oluşan sergi, ziyaretçilere Srebrenitsa'da yaşanan trajedinin gerçek boyutlarını gösterdı.
Menemen Belediyesi'nin soykırımda hayatını kaybedenler için lokma dökmesi ise, İslam geleneğindeki ölüleri anma pratiğinin bir yansıması olarak dikkat çekti. Bu uygulama, sadece anmakla kalmayıp, hayır işleme yoluyla ölenlerin ruhlarına iyilik gönderilmesi anlayışını da beraberinde getirdi.
Aşure ikramıyla birlik mesajı: Farklı partiler ortak değerlerde buluştu
Öte yandan Cumhuriyet Meydanı'nda Srebrenitsa Anması ile eş zamanlı olarak gerçekleşen bir diğer etkinlik, siyasi birlikteliğin güzel bir örneğini sundu. AK Parti ve MHP'nin Menemen ilçe başkanlıkları tarafından Aşure ayı olması nedeniyle halka aşure dağıtıldı. Bu etkinlik, soykırım anmasının yanında, kardeşlik ve paylaşım değerlerinin de vurgulandığı anlamlı bir uygulama oldu.
Aşure dağıtım alanını ziyaret eden Menemen Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, AK Parti Menemen İlçe Başkanı Hakkı Durmaz ve MHP Menemen İlçe Başkanı Barbaros Çalışçı'ya yaptıkları etkinlik için teşekkür ederken, aşure hayrının kabul olmasını diledi. Başkan Pehlivan'ın "Paylaştıkça çoğalan aşure gibi, kardeşliğimiz ve muhabbetimiz de daim olsun" sözleri, günün anlam ve önemini özetler nitelikteydi.
Bu ikram, aynı zamanda farklı siyasi görüşlere sahip partilerin, insani değerler konusunda nasıl birleşebildiğinin de güzel bir örneğini oluşturdu. Srebrenitsa anması gibi toplumsal hassasiyetin yüksek olduğu bir günde, siyasi ayrımların bir kenara bırakılarak ortak değerlerde buluşulması, sosyal barışın korunması açısından da önemli bir mesaj verdi.
