Japonya’da Osaka Üniversitesi'ndeki bilim insanları, geliştirdikleri yeni kök hücre tedavisi sayesinde, kornea hasarı nedeniyle görme kaybı yaşayan dört hastanın görme yetisini yeniden kazandırdı. Dünya çapında bir ilke imza atan bu yöntem, gelecekte körlük tedavisinde devrim yaratabilir.
Bu yenilikçi tedavi, özellikle korneadaki hücre hasarının neden olduğu körlük durumlarında uygulanıyor ve yalnızca dört hasta üzerinde denenmesine rağmen umut verici sonuçlar verdi.
Kök hücre tedavisi dört hasta üzerinde denendi
Tedavi denemeleri, kornea hasarına bağlı olarak ileri derecede görme kaybı yaşayan dört hastayı kapsadı. Kök hücre nakli yapılan hastalardan üçünde ciddi düzeyde iyileşmeler görülürken, dördüncü hastada da geçici bir iyileşme kaydedildi. Bu hastalar, kök hücrelerle korneadaki hasarı onarma amacıyla tedavi edilen ilk bireyler oldu. Fakat uzmanlar, yöntemin daha fazla hasta üzerinde test edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Kapsamlı klinik araştırmalar hala gerekli
Uzmanlara göre, bu tedavi yöntemi güvenli görünse de, geniş çaplı klinik araştırmaların yapılmasına ihtiyaç var. Kornea, normal koşullarda gözdeki limbal kök hücreler tarafından kendini yenileyebilir. Ancak limbal kök hücre eksikliği (LSCD) adı verilen bir durum, bu yenilenme sürecini durdurur. Bu eksiklik korneada yara dokusu birikmesine ve ilerleyen süreçte körlüğe yol açabilir. Travmalar, otoimmün hastalıklar veya genetik faktörler, LSCD’nin gelişmesine neden olan başlıca etkenler arasında yer alır.
Her iki gözde hasar varsa geleneksel yöntemler işe yaramıyor
Geleneksel LSCD tedavileri, genellikle sağlıklı bir gözden alınan kök hücrelerin nakli ile yapılır. Ancak hastanın her iki gözünde de hasar varsa, bu yöntem uygulanamaz hale gelir. Aynı zamanda organ bağışından sağlanan kornealar nakledildiğinde, bağışıklık sistemi bu nakli reddedebilir. Osaka Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu sorunu aşmak için uyarılmış pluripotent kök hücreler (iPS hücreleri) kullanarak tedavi yöntemini geliştirdi.
Bu hücreler, sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücrelerinin embriyonik benzeri bir duruma dönüştürülmesiyle elde edildi. Korneal epitel hücrelerine çevrilen bu kök hücreler, hastaların kornealarındaki yara dokusu temizlendikten sonra göz yüzeyine yerleştirildi.
İki yıl süren gözlemler umut verici sonuçlar ortaya koydu
Tedavi sonrası hastaların iki yıl süren gözlemleri sonucunda, büyük yan etkiler veya komplikasyonlar gözlenmedi. Tümör oluşumu ya da bağışıklık sistemi tepkisi gibi olumsuzluklar görülmediği gibi, nakledilen hücrelerin alıcının gözünde kalıcı olduğu tespit edildi. Çalışma ekibinden Dr. Kapil Bharti, sonuçların olumlu yönde ilerlediğini, ancak tedavinin güvenilirliği ve kalıcılığı konusunda daha fazla hasta üzerinde nakil yapılması gerektiğini belirtti.
Tedavi sonuçları kesin bir çözüm değil
Dört hasta üzerinde yapılan gözlemler, korneadaki yara dokusunda önemli bir iyileşme sağlandığını ve görme yetisinde hızlı bir artış gözlemlendiğini ortaya koydu. Ancak, iyileşme bir hastada kalıcı olmadı. Araştırmacılar, görme iyileşmesinin kesin nedenini henüz belirleyememiş olsalar da, nakledilen hücrelerin korneaya tutunarak çoğalmış olabileceğini veya yara dokusunun temizlenmesinin de sürece katkı sağladığını düşünüyor.
Japonya’da kök hücrelerle elde edilen bu başarı, dünya genelinde benzer vakalar için büyük bir umut ışığı yakıyor ve körlük tedavisinde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.
