Haber-Utku ÇELİK
Şap hastalığı, çift tırnaklı hayvanların akut ve çok bulaşıcı bir viral hastalığıdır. Bu hastalık, ülkeler arası canlı hayvan ve hayvansal ürün ticaretini olumsuz yönde etkileyerek büyük ekonomik kayıplara neden olabilir.
Şap virüsü, antijenik olarak değişkenlik gösteren bir virüstür ve yedi farklı serotipi (A, O, C, Asia 1, SAT1, SAT2, SAT3) bulunmaktadır. Bu serotipler, çok sayıda alt tipe ve varyanta sahip olabilirler. Şap virüsü, diğer tek iplikçikli RNA virüsleri gibi doğal şartlarda yüksek mutasyon oranına sahiptir ve antijenik varyasyon en çok A tipinde belirgindir. O ve C tipleri de bu varyasyonu takip ederken, Asia 1 suşları arasında da önemli antijenik varyasyonlar tespit edilmiştir. Bu çeşitlilik, hastalıkla mücadelede aşı kullanımını güçleştiren bir etkendir.
Şap hastalığı nedir?
Sığırlarda şap hastalığı, ilk klinik belirtileri arasında ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalma gösterir. Yaklaşık 24 saat içerisinde salya akışı başlar ve dil ve dişetinde veziküller (kesecikler) şekillenir. Veziküller, interdigital bölgede, koroner bölgede, meme derisinde, ağız ve burun mukozasında görülebilir. Veziküllerin patlaması sonucu geniş ülseratif yaralar meydana gelebilir. Dil üzerindeki yaralar genellikle birkaç gün içinde iyileşirken, ayaklar ve burun bölgesindeki yaralar genellikle ikincil bakteriyel enfeksiyonlara neden olur. Bu sekonder bakteriyel enfeksiyonlar sonucunda pnömoni ve mastitis gibi enfeksiyonlar görülebilir, ayrıca tırnak düşmesi de ortaya çıkabilir.
Şap hastalığı belirtileri nelerdir?
Şap hastalığının sığırlarda ilk klinik belirtileri arasında ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalma yer alır. 24 saat içinde salya akışı başlayabilir ve dil-dişetinde veziküller oluşabilir. Veziküller, interdigital bölgede, koroner bölgede, meme derisinde, ağız ve burun mukozasında görülebilir.
Şap nasıl yayılır?
Şap hastalığı, en belirgin yayılma yolu solunum yoluyla alınan virüsün havada bulunmasıdır. Enfekte veya kuluçka dönemindeki hayvanlar, solunum, deri, sekret ve ekstreleri, süt ve sperma yoluyla virüsü saçabilirler. Ayrıca, hastalık bulaşık hayvan ürünleri, kontamine araç ve aletler, insanlar, yabani hayvanlar, kuşlar, rüzgar ve nakil araçları ile de bulaşabilir. İnsanlar da nadiren enfekte hayvanlarla temas veya enfekte et ve süt ürünleri yoluyla enfekte olabilirler.
