Serebral palsi (SP), beyin gelişiminin erken evrelerinde meydana gelen hasar sonucu oluşan motor fonksiyon bozukluğu olarak tanımlanır. Hareket kısıtlılığına yol açan bu durum, yaşam boyunca sürebilen bir sağlık problemidir. Peki, serebral palsi neden olur ve tedavi yöntemleri nelerdir?
Serebral Palsi Nedir?
Serebral palsi (SP), gelişmekte olan beyin dokusunda doğum öncesinde, sırasında veya doğumdan hemen sonra meydana gelen bir hasar sonucu ortaya çıkan kalıcı bir motor fonksiyon kaybı ve hareket bozukluğudur. Bu durum ilerleyici olmamakla birlikte yaşla birlikte değişiklik gösterebilir. SP, toplumda her 1000 canlı doğumda 1-5 oranında görülmektedir.
Serebral Palsi Neden Olur?
Serebral palsiye yol açan nedenler, doğum öncesi (prenatal), doğum sırası (perinatal) ve doğum sonrası (postnatal) olarak sınıflandırılabilir. İşte bu faktörlerden bazıları:
-
Prenatal Nedenler: Gebelik sırasında fetüsün beynine yeterli oksijen gitmemesi, enfeksiyonlar (örneğin, Rubella, toksoplazmozis), annenin metabolik hastalıkları (diyabet, preeklampsi), radyasyona veya kimyasallara maruz kalma gibi sebepler SP'ye yol açabilir.
-
Perinatal Nedenler: Zor doğumlar, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, doğum sırasında fetüsün yeterince oksijen alamaması (anoksi), beyin kanaması ve enfeksiyonlar SP riskini artıran faktörlerdir.
-
Postnatal Nedenler: Doğumdan sonra beyin travmaları, menenjit, ensefalit, sepsis gibi enfeksiyonlar ve intrakranial kanamalar SP'nin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Serebral Palsi Belirtileri
SP'li hastalarda motor bozukluklar, kas-iskelet sistemi sorunları ve mental gerilik gibi birçok problem gözlemlenebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Hareket ve postür bozuklukları
- Kas sertliği (spastisite)
- Epileptik nöbetler
- Konuşma ve işitme sorunları
- Görme bozuklukları
- Diş ve çene problemleri
Serebral Palsi Tedavisi
Serebral palsinin tedavisi, multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir ve birçok uzmanlık alanı birlikte çalışır. Tedavi süreci hastanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik olup, tamamen iyileşme sağlamayabilir. Tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alır:
-
Fizyoterapi ve Ergoterapi: SP'li hastaların motor fonksiyonlarını geliştirmek ve kas sertliğini azaltmak için fizyoterapi uygulanır. Ergoterapi ise günlük yaşam becerilerini geliştirmeyi hedefler.
-
Medikal Tedavi: Spastisiteyi azaltmak için kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Botulinum toksini (Botoks) uygulamaları da yaygın olarak tercih edilen bir tedavi yöntemidir.
-
Ortopedik Tedavi: Kemik ve eklem deformitelerini düzeltmek için ortopedik ameliyatlar ve ortezler (destek cihazları) kullanılabilir.
-
Nöroşirurjik Tedavi: Seçici dorsal rizotomi ve derin beyin stimülasyonu gibi cerrahi girişimler, SP'nin semptomlarını hafifletmek için uygulanabilir.
Önleme ve Erken Müdahale
Serebral palsinin en etkili tedavi yöntemi, oluşmadan önce önlem almaktır. Bu amaçla, gebelik öncesi ve sırasında yeterli jinekolojik ve obstetrik bakım sağlanmalı, riskli gebeliklerde ekstra özen gösterilmelidir.
Serebral palsi, karmaşık ve kapsamlı bir tedavi süreci gerektiren bir durum olmakla birlikte, erken müdahale ve doğru tedavi yaklaşımlarıyla hastaların yaşam kalitesinde önemli iyileşmeler sağlanabilir.
